Alles wat den vijand betreft, alsmede de ensce-
neering en de samenwerking met de eigen partij,
gaat van den leider uit. De weersgesteldheid en
het terrein moet men nemen zooals die op den
oefeningsdag zijn.
Het houden van nachtelijke kaderoefeningen is
uitgesloten; wil men het optreden bij nacht bij
wijze van kaderoefening behandelen, dan zal men
zulks overdag moeten doen, zoo goed en zoo
kwaad als het gaat. Eenigszins kan men aan de
moeilijkheden tegemoet komen door ter plaatse
het verschil te laten zien tusschen optreden, eene
opstelling bij dag en hetzelfde bij nacht en
tevens door de kaderoefening te houden bij onder
gaande zon; eene kaderoefening in de late namid
daguren is trouwens ook uit een ander oogpunt
wel eens aan te bevelen; men zal daarbij de er
varing opdoen dat vele terreinen er dan verrassend
anders uitzien dan in de morgenuren, waarop als
regel de troepen- en kaderoefeningen worden ge
houden.
Als uitgangspunt kiest men meestal een punt
met ruim uitzicht op het terrein en goed overzicht
over de (onderstelde) troepenopstelling; een
enkele maal kan men bedekt en onoverzichtelijk
terrein kiezen om met een practisch voorbeeld de
moeilijkheden van de aanvoering duidelijk voor
oogen te voeren; maar meestal kiest men een ter
rein met goed overzicht, want ook dan komen uit
het terrein genoegzaam moeilijkheden voort.
Allereerst is oriënteering op het uitgangspunt
noodig, zoowel wat betreft de terreins- als de
tactische gesteldheid.
Voor de oriënteering in het terrein stelt men
en dit geldt als algemeene regel het punt waar
A.T.V.bijlage VI. men staat op de kaart vast, geeft vervolgens de
hemelrichtingen aan en begint dan de markante
punten aan te geven, zoowel in het terrein als op
de kaart, uitgaande van rechts naar links, dan
wel van een bijzonder markant punt.
Ieder moet zichzelf oriënteeren, men moet elkan
der daarbij niet helpen, tijdens het oriënteeren
moet stilte heerschen; de ervaring leert dat het
zeer moeilijk is om niet hoorbaar te oriënteeren.
Op de opvolgende oriënteeringspunten wordt een
der deelnemers aangewezen om zijn resultaat
bekend te maken, waartoe hem de noodzakelijke
tijd moet worden gelaten. Die tijd moet gedurende
169
