een vel papier te noteeren en in het betrekkelijke kasboek te
leggen. Hierop kan de tijdelijke vervanger dus doorwerken en dient
deze dit zoo mogelijk nog nauwkeuriger en accurater te doen dan
wanneer het een administratie onder eigen verantwoording geldt.
Hiermede zijn de zuivere- en semi-militaire werkzaamheden,
zij het dan ook slechts in groote lijnen, besproken, en gaan we
over tot de behandeling van
ad. C. De niet-militaire bijwerkzaamheden.
Zooals reeds gezegd werd, zal hiermede in hoofdzaak
het civiel-bestuur mede gemoeid zijn. Een zéér belangrijke
arbeid wordt door den officier gepresteerd wanneer hij, naast
zijn militaire functie, tevens belast is met het civiel-bestuur over
een bepaalde landstreek. Het zou mij momenteel te ver voeren
om dit onderdeel in de finesses uit te werken. Kort geleden
verscheen, speciaal over dit onderwerp, een artikel van den heer
Kaniess in het I. M. T. Het lezen van dit artikel kan ik U allen
zeer aanbevelen. Uit den aard der zaak slaat dit artikel op spe
cifiek Atjehsche toestanden. Mijn persoonlijke ervaring op gebied
van het civiel bestuur mede te deelen, zou mij eveneens te ver
voeren. Toch wil ik in grove trekken een en ander hieruit rele-
veeren. De werkkring als gezaghebber eischt een zekere mate
van souplesse en aanpassingsvermogen aangezien de civiele
machine, om het zoo maar eens te noemen, ten eenen male zeer
veel verschilt met onze militaire werkwijze. Als men het werk
goed wil doen, dan eischt het enorm veel van Uw energie,
doorzicht en werkkracht. Ge komt met vrijwel alle Departementen
van Alg. Bestuur in aanraking. Ieder departement wil snel, accu
raat, met spoed, met zéér veel spoed, bediend worden.
In volgorde van belangrijkheid (de volgorde is van mij) noem
ik hierBinnenlandsch-Bestuur, Financiën (waarbij de geheele
belastingdienst) Justitie (rechtspraak-gevangeniswezen), Burger
lijke Openbare Werken (wegen-bruggen-woningen enz.), In- en
Uitvoerrechten en Accijnzen (behoort eigenlijk onder Financiën
doch is zoo'n uitgebreid onderdeel, dat het wel afzonderlijk ge
noemd mag worden), Onderwijs, Eeredienst en Nijverheid (scholen)
Gouvernements Bedrijven (opium, zout, enz.), Marine. Laatst
genoemde echter alleen bij zee- en rivierposten. Daarbij
komt dan nog dikwijls het z.g.n. Zelfbestuur hetwelk een
speciaal onderdeel van de bestuurmachine vormt, terwijl het
conglomeraat van bevolkingsgroepen het geheel niet vereen
voudigt. In den regel zal men te doen krijgen met Euro
peanen, Chineezen, Arabieren c. q. andere Vreemde Oosterlingen,
Maleiers c. q. andere geïmmigreerde Inlandsche bevolkingsgroepen
en dan tenslotte nog de autonome bevolking. Iedere groep heeft
zijn eigenaardigheden, met alles en met iederéén dient men re
kening te houden. Bedenk echter steeds dat ge in de éérste plaats mi
litair zijt, en dat Uw militaire werk er in geen geval onder mag
lijden.
374
