volge van de vijandelijke vuuruitwerking, troepenbewegingen en
somtijds van weersinvloeden. Bij langdurige nauwere gevechtsaan
raking ontstaat er somtijds gevaar, dat de geheimhouding verloren
gaat, indien de vijand tijd en gelegenheid heeft luistertoestellen
te gebruiken, waarmede de gesprekken gevoerd langs in de na
bijheid van den vijand gelegen lijnen kunnen worden afgeluisterd.
Bij ons zal bovendien door de dikwijls gebrekkige kennis van de
Nederlandsche taal van het bedieningspersoneel de kans op het
ontstaan van misverstanden worden vergroot.
De in de vorige alinea genoemde nadeelen kunnen door het
treffen van bijzondere maatregelen grootendeels worden onder
vangen. (Tijdige en zorgvuldige aanleg, goede bewaking, gebruik
van dubbeldraadsgeleidingen tegen afluistergevaar, herhalen van
de berichten ter voorkoming van misverstanden, enz.). Daar het
herhalen van berichten tijdroovend is, zullen lange berichten daar
om dikwijls eerder hunne bestemming kunnen bereiken, indien
zij per ordonnans worden overgebracht.
De telegraaf heeft wat den aanleg betreft dezelfde eigenschap
pen als de telefoon; in het gebruik is de telegraaf echter minder
eenvoudig; daarentegen is de juistheid van het overbrengen grooter,
daar de berichten in morse- of gewoon schrift worden vastgelegd.
Daar de telegraaf voornamelijk gebruikt wordt ten behoeve van
de hoogere bevelvoering (verbindinghoofdkwartier— hoofdonder-
deelen), blijft deze in dit opstel verder buiten beschouwing.
De radiotelegraaf en -telefoon heeft boven de lijn-telefoon het
voordeel dat verbinding snel, tot op de grootste afstanden, in
alle richtingen en met behulp van weinig personeel kan worden
tot stand gebracht. De verbinding is bovendien in vrij groote mate
onafhankelijk van het tusschengelegen terrein en van den toe
stand van de atmospheer (electrische invloeden, z.g. luchtstoringen
uitgezonderd), terwijl verbinding met vliegtuigen en tusschen
vliegtuigen onderling mogelijk is.
Aan het gebruik van de radio kleven echter zeer belangrijke
nadeelen. Tengevolge van de radiowerking in alle richtingen be
staat er kans op onderlinge storing en op storing door den vijand,
terwijl bovendien de vijand de radioberichten kan opvangen en
de plaatsen van de seinende stations zal kunnen vaststellen,
waardoor hij aanwijzingen omtrent de plaats, de verplaatsing en
de aanwezigheid van bepaalde troepenonderdeelen kan krijgen.
Hoewel door eene zorgvuldige regeling en verdeeling van golf
lengten, door het gebruik van geheimschrift of code, enz. eeni-
germate aan de genoemde nadeelen kan worden tegemoet ge
komen, blijft in de praktijk het gebruik van de radio zeer beperkt
en kan de radio, vooral in onze verhoudingen, waar aan de
personeelsvoorziening voor de bediening van dit technisch inge
wikkelde verbindingsmiddel groote moeilijkheden verbonden zijn,
slechts eene betrekkelijk ondergeschikte rol in het verbindings-
565