middags, waarna hij geleidelijk in kracht afneemt om des avonds
tegen 7 uur geheel te gaan liggen. Natuurlijk zijn hier nog vele
afwijkingen.
In den W. moesson n. 1. hebben wij meer N. wind, welke soms
een paar dagen door blijft waaien. Oostenwind hebben wij zoo
goed als nooit, met uitzondering van een dag of drie per jaar
bij het intreden van de kentering vóór den W. moesson.
De bedoelde Z. W. zeewind staat vooral in den O. moesson
des morgens vrij krachtig door. In het Z. O. deel van de vlakte
van Pengalengan zijn de winden weer anders.
De gegevens der Bandoengsche hoogvlakte demonstreeren in
de eerste plaats, hoe weinig over het algemeen in dit afgesloten
bergland van den moesson wordt gevoeld en hoe uiterst variabel,
de windrichting is.
Gehouden rookproeven op zeer beperkte schaal, op verschil
lende uren van den dag, zoowel op de Bandoengsche hoogvlakte,,
als in de omgeving van Batavia, onder normale weersomstandig
heden (geen buien) hebben ons geleerd
1. dat te Batavia de windrichting tevoren kan worden bepaald
(dus aan de hand van statistische gegevens). Hier overheerschen
de land-en zeewinden en kan er dus geheel worden gewerkt
op de statistische gegevens van het Meteorologisch Instituut.
2. dat in de omgeving van Bandoeng omtrent een bepaalde
windrichting niet de minste zekerheid bestaat.
Hier werken land- of zeewind, moessonwinden en berg- en dal
winden zoodanig op elkaar in, dat er van eenige bestendigheid
geen sprake is. Het is dan ook meerdere malen voorgekomen
dat binnen een half uur de wind 360° rondliep. Juist hierdoor
treedt wel een zeer groot bezwaar op den voorgrond voor het
gebruik van rookprojectielen door de Artillerie voor het innevelen
van vijandelijke doelen, daar het hiervoor toch noodig zal zijn,
dat men op vrij grooten afstand eenige zekerheid heeft omtrent
de heerschende windinrichting bij het doel en men er op kan
rekenen dat de aldaar heerschende windrichting bestendig is.
De vochtigheidstoestand.
De vochtigheidstoestand van de lucht heeft grooten invloed op
die nevels, die de vochtigheid van den dampkring noodig hebben.
De betrekkelijke vochtigheid h. 1.1. is hoog. De maandelijksche
gemiddelden schommelen te Batavia tusschen 78°/0 in September
en 88°/o in Januari en Februarite Bandoeng tusschen 75°/0 in
Augustus en September en 86°/0 in Februarite Soerabaja tus
schen 76°/0 in Augustus en September en 87°/0 in Januari.
Warmte.
In het algemeen kan men zeggen, dat warme lucht oorzaak is van
opstijgende luchtstroomingen. Bij de gehouden proeven is dan
151
