Alleinstein, welke door de plaatselijke landstormtroepen en de 6de
Landw. Brig, afgewezen werd.
Aan Duitsche zijde was reeds gedurende den slag bij Tannen-
berg het optreden tegen Rennenkampf onder de oogen gezien. Niet
zoo tijdig als gewenscht werd, konden hiervoor troepen losge
maakt worden.
Eerst den 5den September kon de opmarsch van het 8ste
leger tegen Rennenkampf beginnen, waarna den volgenden dag
de slag ontbrandde. Een Tannenberg werd het nietRennenkampf
trok snel terug vóór de door de Duitschers beoogde stoot op zijn
verbindingen zich kon doen gelden. Met verlies van een derde
van zijn sterkte trok het Njemenleger weder Rusland binnen.
Beschouwingen.
De welverdiende overwinning bij Tannenberg is een uitnemend
geslaagde operatie op de binnenlijnen. Vóór den wereldoorlog
betwijfelden verschillende militaire schrijvers of een operatie op
de binnenlijnen nog wel kans van slagen zou hebben bij de
massalegers van den tegenwoordigen tijd. Zij meenden, dat het
verslaan van het eene deel van den tegenstander niet zou kunnen
geschieden vóór het andere deel zou ingrijpen, aangezien een
slag tusschen groote legers niet meer als weleer in één dag zou
kunnen afloopen. Hindenburg en Ludendorff hebben de mogelijk
heid op schitterende wijze aangetoond.
Het heeft den Duitschers zonder twijfel niet aan geluk ontbro
ken het opvangen van de Russische radiogrammen, welke hun
inzicht verschaften in de Russische plannen, de traagheid van
Rennenkampf, kwamen kun wél gelegen. Doch dit wist de leiding
toch niet van te voren en niet in hoofdzaak daaraan had het
Duitsche leger zijn succes te danken. De doelbewuste, krachtige
leiding, het initiatief van den veldheer, zijn moed om de verant
woording te dragen wat Generaal Von Prittwitz niet aandurfde,
deed von Hindenburg—, de taaie volharding in de uitvoering
van het vastgestelde plan, het inzetten van den laatsten man om
zoo sterk mogelijk te zijn op het slagveld, de bekwaamheid en
de volle toewijding van de onderaanvoerders en niet het minst
het hooge moreel van den troep, die zich met geestdrift gaf aan
de verdediging van het vaderland en zich daarvoor de zwaarste
vermoeienissen en offers getroostte, zijn de factoren, waaraan in
hoofdzaak het behalen van den beslissenden zege te danken was
Met taaie vasthoudendheid bleven von Hindenburg en Luden
dorff, ondanks plaatselijken tegenslag, streven naar de omsingeling
van de Russen. Door niet opgehelderde oorzaak mislukte de eerste
opzet daartoe onmiddellijk werden maatregelen getroffen om die
fout te herstellen, waartoe het XVII L. K. zich geweldige inspan
ning moest getroosten. Dit korps, dat na een marsch van 50 K M
slag leverde met het Russische 6 L.K., werd daarna abusievelijk
716
