™oet, tenslolte vervoerd worden vanaf het slagveld
B.j deze oefening kon men op auto's of brancards gewonden
voer" r>zp m^t.d^aanteekening»1'jder is niet geschikt tot ver-
verbandplaats eh°°rt dUS P3S ing6Vuld te worden °P d*
H w e7en7o§HWOndeu ma£ 0p eigen init>atief het slagveld verlaten,
•w.z. zonder verbandkaart, zonder door een dokter te zijn gezien.
In het OVGD wordt op meerdere plaatsen gesoroken van
het terugzenden van lichtgewonden naar het slagveld. Zelfs licht
gewonden hebben door den schok meestal nog slechts fringe
gevechtswaarde. Het G.v.I punt 125 (2) doet zeer lichtgewond^
werkzaam zijn bij het munitiedepöt van het bataljon of bij den
gevechtstrein. Tenzij een gewonde er zelf om vraagt, moet hij
slagveld "let meer W°rden terugSezonden naar het
Ten slotte eenige opmerkingen van zuiver medischen aard On
pagma 34 »an het OVQD staat „De jongsie oHicier van gezond-
van de hulpverbandplaats zal reeds (te velde) dadelijk alle
gewonden zoo mogelijk met antitetanusserum inspuiten". Dit is persé
niet mogelijk en omdat hij alle gewonden niet tegenkomt én omdat
hij m zijn tasch niet genoeg serum heeft, bovendfen tegLlordfg
geen spuit van 10 cc. bij zich heeft. Spuiten worden gemakkelijk
onklaar door het kleverig serum, gelegenheid ze weer geschikt
e maken, «er in het veld niet. Zelfs is het de vraagg of het
han^iaatf111tw voldoende kan geschieden op de hulpver
bandplaats met het oog op de benoodigde hoeveelheid serum en
spuiten. Beter ware daarom wellicht om op de hulpverbandplaats
alleen serum te geven bij hoofdwonden of zeer bevuilde wonden
Het serum inspuiten behoort dan te geschieden door den officier
van gezondheid op de afdeeling A van de hoofdverbandplaats
De consequentie is, dat alle marschvaardige gewonden de afdee-
h"g.A van de hoofdverbandplaats moeten passeeren tenzij een
,c:;vanfondheid deze vóór de hoofdverbandpïaats opvangt
en hun reeds serum geeft, zooals bij deze oefening geschiedde.
De vraag is opgeworpen, of reeds ziekenverplegers in voorste
morphine-injecties moeten geven. M. i. moet deze vraap-
me t neen beantwoord worden. Zelfs verdient het aanbevelhm dat
oktoren in voorste linie niet direct morphine geven hoe&hard
het moge lijken. Het belang toch van patient is, dat hij goed bij
zijni posdieven blijft, tot hij in een hulp- of hoofdverbandplaats
s aangekomen, dus tot zijn verwondingen zoo goed mogelijk
22S Z1JI\Na m°rplïine 70U hiJ verkeerd kunnen gaan Sn
waardoor ernstige complicaties kunnen ontstaan, na morphine zal