en verbrand wordt. Tegenover deze successen staat het over-
loopen van de Branes en een groot gedeelte der Tsouls naar de
verzetspartij, terwijl het ook in het Westen, waar Kheriro's mok-
hazni's in Gharb doordringen, weer begint te kraken. De gen.
Cambay moet tot Taza terug; Bab Moroudj, verdedigd door den kap.
Mège en zijn partijgangers, wordt door de opstandelingen inge
sloten. Het zelfde lot ondergaat Ain Aicha in het centrum, zoodat „a
la date du 6 juillet, le front passe sensiblement par les abords
nord et est d'Ouezzan, les postes d'Issoual et de Tafrant noyés
dans un flot de dissidence, les hauteurs sud de l'Ouergha de Fes
el Bali a Ain Aicha, le poste de Taounat que nous avons con-
servé au sein des Mtioua et des Rioua hostiles, le poste de Bab
Taza que l'on ne peut ravitailler que par des opérations de vive
force partant de Souk el Arba de Tissa, la transversale d'Oued
Amelil au camp Desroches et a Bab Moroudj, que la défection
des Tsouls et des Branès déborde vers le sud, le centre de ré-
sistance de Kifane coupé de l'arrièire, Belkacem, Hasi Medlam,
Hassi Ouenzga.''(S5)
In deze hachelijke omstandigheden doet de maarschalk Lyautey
een beroep op de zelfbestuurders, die hij de vrije hand geeft bij
de bestrijding der Rifaansche propaganda. In de streken om Rabat
en Settat worden door kaids en notabelen vrijkorpsen van 500
tot 600 man opgericht onder opperste leiding van den kalief van
Fez, Si Mahmoun, broeder van den Sultan, met opdracht: be
strijding der mokhazni's en hun propaganda, waarbij zij vrijheid
hebben ook buiten de Fransche linies razzia's te houden en den
krijg naar Marokkaansche opvattingen te voeren. Zulks heeft van
den aanvang af succes; vele mokhazni's vinden een ontijdig ein
de en aan de uitbreiding van den opstand wordt paal en perk
gesteld. (86)
Tevens zendt de maarschalk een rapport, den 6den Juli door
den gen. Daugan ingediend, den 9den met een begeleidende nota
door aan den Minister van Oorlog Painlevé. In dit rapport wordt
betoogd, dat, het front, verdeeld zijnde in 3 sectoren, er minstens
20 bat. inf. per sector noodig zijn „pour tenir le front de fa?on
a le rendre inviolable". De ondervinding toch heeft bewezen,
dat telkens, wanneer men onder dit cijfer ging, nu in den O.
967
(85) Laure, op. cit., o. 20.
(86) Tout comme chez nous: Het extremisme tierde in 1919-1922 ter Oost
kust van Atjeh zoo welig, dat een der machtigste zelfbestuurders verklaarde,
dat de Kompeuni een tafel was, waarvan drie van de vier pooten door de
rajabs waren doorgevreten, en de oelèëbalangs tot bescherming van hun po
sitie een Sjarikat Setia oprichtten. Tot het bestuur eindelijk ten aanzien van
de volksleiders kleur bekende en de zelfbestuurders steunde. Op slag wijzigde
zich de toestand: de volksleiders weken uit of gingen peper planten en rust
en orde heerschten als tevoren. Op een later gehouden bestuurdersconferentie
verwierpen de Atjehsche zelfbestuurders, een stemmig, voorgestelde demo
craatsheden als landschaps-, afdeelings- en andere raden, hoewel zij in de practijk
gaarne het moefakat toepassen.
