le pays seulement a portée de fusil, tandis que la mobilité com-
mande le pays a 15 ou 20 lieues".
Terecht concludeert daarom de overste Kann: ,,L' initiative
des opérations était restée a 1' adversaire qui nous avait ma-
noeuvrés a sa guise. Nous nous étions bornés a marcher au
secours des postes et des tribus que l'ennemi menagait le plus.
Nos objectifs étaient toujours des points géographiques, jamais
les rassemblements adverses. En un mot nous faisions au Maroc
la guerre a l'espagnole."
De lessen van Bugeaud, Mangin, Gouraud e. a. waren onder
den invloed van den grooten oorlog op den achtergrond geraakt,
den troep was de tactiek tegen den I.V. vreemd geworden. De
maarschalk Lyautey, aan wiens groote gaven niemand te kort zal
doen, had het proces ondergaan, dat alle militaire, tevens civiele
bestuurders doormakenop den langen duur wordt de militaire
functie door de bestuurstaak geheel geabsorbeerd. Het eerste
werk van den generaal Naulin, die, als vieux marsouin, heel goed
wist, dat locale kennis de basis is voor succes tegen een I.V.,
was daarom aan de commandanten van de mobiele groepen op
te dragen de ondervindingen, in de sedert April geleverde ge
vechten opgedaan, op schrift te stellen. (95) Ook nam het op
perbevel, nadat de invallende regens de vijandelijkheden hadden
doen schorsen, de oefening en opleiding van den troep ter hand
door voor te schrijven,
dat de commandanten van posten, niet te dicht bij den vijand
gelegen, hun menschen hebben op te leiden in de techniek van
het gevecht, te oefenen in vuurdiscipline en vooral hun aandacht
hebben te wijden aan het schieten;
achter het front, in de kampen van de reserves en in de gar
nizoenen, waar troepen van alle wapens bijeen zijn, moet geza
menlijk geoefend worden, daar gebleken is, dat de samenwerking
tusschen de wapens te wenschen overlaat.
De overdaad aan artillerie, bij de colonnes ingedeeld, is voor
een deel traditie, overeenkomstig de Napoleontische beginselen
Surtout, faites jouer l'artillerie, le seul moyen de faire sentir
aux Orientaux le poids des armes européennes. L' artillerie,
1' arme principale des combats, est surtout terrible aux Orien
taux, incapables de la contrebattre. Dat die artillerie niet pres
teerde, wat men er van verwachtte, is m. i. allereerst te wijten aan
een miskenning van het ten onzent reeds lang (96) gehuldigde
beginsel, „dat (tegen een I.V.) het klappen uitdeelen niet aan
976
(i»)ï De uitgifte van de „Wenken voor commandanten van patrouillesin
terrein, waar vijandelijkheden te verwachten zijn", en van de „Patrouilletochten
in Atjeh e. O." door den GMC. van Atjeh e. O. gen. Mazee en het te boek
doen stellen van de Atjehsche krijgsgeschiedenis 1902-12 door diens opvolger,
den kolonel Bennewitz, sproten uit de zelfde overwegingen voort.
O6). W.J. Giel, De artillerie tegen den I.V. Versl. Ned. V.K.W., 1903-04, p.917.
