de omgeving is. Goede diepe afvoergoten zorgen voor een be
hoorlijke wegvoer van het overtollige water.
Het is een van de voorname factoren een Indisch fabriekster
rein zoo schoon mogelijk te houden. Niet alleen dat het wer
ken in een zindelijke fabriek veel aangenamer is dan in een rom-
melpakhuis, zooals er op Java zoovele worden aangetroffen, maar
het voorkomt ziekten, en daarmede gepaard gaande verloop van
werkvolk.
De foto is genomen op het oogenblik dat de arbeiders zich
naar de verschillende werkplaatsen begeven, waarheen wij hen
nu zullen volgen.
De Zadelmakerij. Afdeeling 1 en 2.
Denkt nu niet, dat, afgaande op den naam hier alleen zadels
worden vervaardigd. Dat zult ge onmiddellijk zien bij het bin
nentreden, in de groote rustige hall. Ge bespeurt een eigenaar
dige lucht, welke Uw reukzenuwen niet al te aangenaam aan
doet, een lucht inhaerent aan lederwerkplaatsen en het gevolg
van de gelooide huiden.
Aan lange tafels zitten hier de inheemsche werklieden hun
arbeid te verrichten. Wij zijn hier in afdeeling 1, de afdeeling
voor handwerk. En ik zou hier al dadelijk willen overnemen wat
ge op elk Maspero sigarettendoosje kunt lezen Aucune main cl'
oeuvre ne peut égaler la finesse de ce travail.
Het fijnste lederwerk wordt hier vervaardigd. Zie eens naar
die tasschen, die ingewikkelde foudralen, die fijne tuigdeelen,
dat ingewikkelde werk aan de rij- en draagzadels, dat minitieus
afwerken van die scheden voor verschillende sabels, het in
spanning vereischend afwerken van schermhandschoenen en andere
schermartikelen en ge zult me moeten toegeven dat wat uit
deze werkplaats komt den toets met het beste Europeesche werk
kan doorstaan; ja, het wellicht hiervan nog zal winnen.
De werkindeeling is hier voorbeeldig. Elke tafel vormt een
ploeg, waaraan het hoofd een ploegbaas, een der oudere werk
lieden. Een ploeg werkt aan één artikel, waarbij de verschillende
bewerkingen, als, ombooren, naaien, vullen enz., steeds door
een zelfde werkman of werklieden geschieden. Dit waarborgt
goed en nauwkeurig werk.
In deze werkplaats wordt al het legerlederwerk gemaakt.
Van af het kleinste riempje tot een zadel toe wordt hier op
vakkundige wijze, onder bijzonder strenge controle, vervaardigd.
Het te verwerken leder wordt uit den handel betrokken, het
zij uit Europa dan wel in Indie aangekocht.
Voor groote bestellingen is het uiterst gestreng doorvoeren van
het ploegensysteem natuurlijk eenvoudiger dan wanneer kleine
1020
