Deze afstand is afhankelijk van de dikte van de te buigen ribbe.
De mal is n. 1. verstelbaarde afstand mal—hefboomen wordt van
te voren juist ingesteld. Nu kan de scheen waarin de ribbe is
geklemd, worden ondergebracht en door het overhalen van een
handel wordt de machine ingeschakeld en bewegen de beide hef
boomen zich langzaam naar boven, hierbij het hout buigend om
den mal.
De hefboomen worden bewogen door de kettingen die aan de
uiteinden vastzitten. Ook de lengte van de te buigen velg is te
regelen door de verplaatsbare klemstukken die op de hefboomen
zijn aangebracht. Een nauwkeurige bestudeering van de afbeel
ding zal U de geheele bewerking duidelijk doen worden.
De buitenkant van de gebogen velg wordt vervolgens met
lijnolie bestreken teneinde het te vlug indrogen en daarmede
het scheuren aan de buitenzijde te voorkomen.
Het velgstuk wordt nu aan de uiteinden verbonden door vast
geschroefde latten, teneinde terugzetten tijdens het drogen tegen
te gaan. Daarna is het werkstuk gereed om gedroogd te worden,
hetgeen drie maanden in beslag neemt. Op de rakken langs de
wanden liggen de velgstukken te drogen.
Alle machines zijn nu bekeken en dus is het mogelijk om
verder met de aanduiding van de bank alleen hare geheele werk
wijze voor den geest te halen, zoodat bij den aanmaak van het
volgende het niet meer noodig is in details af te dalen.
Om een rad van 7,5 cm. Vd. te maken hebben de houtwerk
plaatsen alleen te zorgen, dat de speeken en de velgen goed
worden aangemaakt, terwijl de montage van het geheele rad met
naafplaat (voor- en achter-) en speekschoenen mede voor onze
rekening komt.
De speeken van een rad voor het veldkanon, zijn van djatihhout,
terwijl de velgen van waroe of sonokling worden vervaardigd.
De raden voor de bergkanonnen mogen geheel van sonokling
gemaakt worden.
We weten dat het binnen gekomen hout is verzaagd tot dolken.
Voor de speeken worden nu deze dolken wederom verzaagd tot
platen. De platen blijven jaren liggen om geheel droog hout te
hebben, want trekken in een rad is funest.
Deze absoluut droge platen, gaan naar de werkplaats, waar
volgens een mal de speeken worden uitgezaagd op de lintzaag.
Hierna worden twee langsche kanten haaks en vlak gemaakt,
daarna op dikte en breedte op de van diktebank.
Nu kan de hartlijn op de twee kanten worden opgeteekend
en nadat de gaten voor de naafbouten zijn geboord^ (dit zijn
ovale gaten) de juiste vorm afgeteekend en daarna uitgezaagd
op de lintzaag. Het bijronden van de speeken geschiedt verder
uit de hand.
Nu worden de speeken gelegd op de naafbus (een metalen
onderdeel) met vaste onderplaat en worden zij uit de hand
1032