geloopen worden (dagmarschen van 50 k.m.) met o.m. het gevolg
dat op 26 Augustus de 4e russische divisie zich aan een volkomen
vernietiging kon onttrekken, omdat de 35e divisie (XVII K) en
ook het I R. K. door oververmoeidheid der troepen te laat ingrepen.
Echter was het Ludendorff, bij het uitgaan van dit bevel, niet
bekend, dat er van een terugtocht tot achter den Weichsel reeds
sinds den 20en 's avonds geen sprake meer was.
Het verloop van den slag is in het Augustusnummer reeds aan
gegeven, zoodat daarop niet behoeft te worden teruggekomen.
De slag is gedurende alle dagen rijk aan „Friktionen" geweest
misvattingen, wrijvingen, eigenmachtig optreden van ondercom
mandanten.
De eerste en misschien wel belangrijkste veroorzaakte von Fran
cois (I korps), toen hij een vrij heftig meeningsverschil met het
hoofdkwartier kreeg t.a. van het inzetten van den aanval op Usdau,
op 26 Augustus. Von Francois achtte zijn korps, dat nog niet in
zijn geheel was aangekomen en o.m. voldoende artillerie miste, niet
in staat dien aanval reeds den 26en uit te voeren in een passief
verzet wist hij dien aanval zoodoende 24 uur op te houden.
Hoffmann, die overigens het middel scherp veroordeelt, verschilt
met Groener van meening ten aanzien van de gevolgen: z.i. bestond
de kans, dat, ware het bevel naar den Ietter uitgevoerd, had het
I K. zich dus den 26en bij het aanbreken van den dag van de
hoogte van Seeben meester gemaakt, om tegen 10 uur Usdau aan te
vallen, gesteund door slechts 4 batterijen, een échec zeer wel moge
lijk was geweest.
En ware de doorbraak bij Usdau niet gelukt, dan zou de flank-
stoot door I R. K. en XVII K. weliswaar het Narew-leger toch ver
plicht hebben terug te gaan, doch de vernietiging zou uitgebleven
zijn.
Minder gelukkig in haar gevolgen was de Friktion, veroorzaakt
door den Commandant der 3e Res. Div., die eigendunkelijk den
26en den bevolen opmarsch naar Hohenstein uitstelde, omdat hij
vermoedde een frontaanval op het 15e russische korps te zullen
moeten uitvoeren, terwijl hem, bij een mogelijk inzwenken van de
Russen tegen het XX K., de kans op een flankstoot werd geboden.
Van dit besluit doet hij géén mededeeling aan het legercommando.
Spannend was de toestand ongetwijfeld op dezen 26en Augustus.
Op dezen dag viel de beslissing ten aanzien van de vernietiging
van het Narewleger.
Sterke zenuwen, stalen wilskracht, onverzettelijk vasthouden aan
het eenmaal in daden omgezette voornemen werden van den veld
heer geëischt.
Hindenburg heeft aan dezen eisch volkomen voldaan hij ver
loor geen oogenblik zijn beheersching.
1086
