Het uitponsen van de penningen, die in verschillende vormen
moeten worden geleverd, geschiedt in de blikslagerij. Hier, in de
instrumentmakerij worden de ringetjes aangebracht, terwijl ze te
vens worden voorzien van het benoodigde merk. Dit werk is hoofd
zakelijk in handen van jeugdige werkkrachten, die hun opleiding
op deze wijze aanvangen, om later een bruikbaar instrumentmaker
te worden.
We staan nog even stil bij het controleeren van detempeer-
toestellen voor het veld- en berggeschut, en staan verbluft over de
groote nauwkeurigheid die bij deze controle wordt betracht.
De aanmaak van spiraalveeren heeft mede onze belangstelling
om ons vervolgens langs den aanmaak van de hoekmeters bestemd
voor de Infanterie, en de veel zorg vereischende vervaardiging en
montage van de ingewikkelde dubbele wentelaar in gebruik bij de
Artillerie, door de bankwerkerij naar de gereedschapsafdeeling
te begeven.
Het verboden toegang boven den ingang is voor ons heden geen
beletsel en dus betreden we, de wel niet zeer groote, toch
uiterst belangrijke, zoo niet belangrijkste afdeeling van de fabriek.
Want een eerste vereischte is dat de werkman over goed gereed
schap beschikt, en de aanmaak hiervan moet dus op het hoogste
peil staan. Ook uit economisch oogpunt is de gereedschapsafdeeling
van het meeste belang, zooals U uit het volgende zal blijken.
Het ligt in mijn bedoeling de inrichting en werkwijze, alsmede
de administratie van deze werkplaats meer in details met U te
behandelen en wel om de reeds boven genoemde redenen.
Ook hier weer een onderverdeeling, in: het gedeelte voor aanmaak
en herstelling van gereedschappen en een voorraadschuur van
gereedschappen voor de werkplaatsen. Deze laatste is door een
tweede deur afgescheiden van het overige gedeelte van de werk
plaats, teneinde een onnoodig binnen loopen van deze ruimte, waar
de gereedschappen, als, vijlen, passers, meetlatten, Iiniaals, enz.
zoo maar voor het grijpen liggen, te voorkomen.
In de omrastering is een loket. Een bel wordt geluid en een
werkman voorzien van een bon, komt nieuw gereedschap halen,
omdat het in gebruik zijnde versleten is. Een andere vijl wordt hem
verstrekt en hij tijgt weder aan den arbeid. Zoo is het hier gedurende
den geheelen dag een va et vient van menschen die hun gereed
schap komen omruilen. Hoe dit preicies in zijn werk gaat zal ik U
zoo aanstonds vertellen. Laten we eerst even de geheele ruimte
bekijken.
In het resteerende gedeelte binnen de omheining staan verschil
lende machines terwijl er tevens gelegenheid is voor enkele bank
werkers om aan werkbanken handwerk te verrichten. In deze afdee
ling wordt al het gereedschap benoodigd voor de afwerking van
de verschillende orders vervaardigd. Stempels, matrijzen, freezen
1120
