die dazu gehörigeri Reserve-Divisionen nach Ost-Preussen gezo
gen sobald zie erkannt hatten, wo die Russen aufmarschierten.
Sie erlangten dadurch eine Starke, die ihnen ermöglichte, wenig-
stens eine der beiden Armeeen zu schlagen''. (mededeeling van
generaal v. Hahnke).
Schlieffen en zijn medewerkers zien zich gesteld voor de op
lossing van het niet eenvoudige geval: een operatie op de bin
nenlijnen, die een snelle vernietiging van den eenen en vervolgens
tenminste het afdoend terugwerpen van den anderen tegenstander
eischt, en dit tegen een meer dan dubbele overmacht. Er zijn er
velen, die een operatie op de binnenlijnen als een aantrekkelijke
opdracht beschouwen; als historische voorbeelden wijzen zij gaarne
op hetgeen Napoleon in dit opzicht bereikte, waarbij meermalen
de groote moeilijkheden verdoezeld blijven.
En waarbij vergeten wordt, dat de krijgsgeschiedenis slechts
weinig werkelijke geslaagde operaties op de binnenlijnen kent;
dat ook Napoleon tenslotte (Dresden, Leipzig, 1814, Waterloo)
„an ei ier solchen Thron und Freiheit hat eingebiiszt".
„Es musz also sehr schwierig sein von drei Seiten bedroht, mit
unterlegenen Kraften den Feind entscheidend zu schlagen. Ein „or-
dinaren" Sieg, d. h. ein frontaler Sieg, genügt nicht urn aus der
Einkreisung sich zu retten. Anderseits wird der Feind bemüht
sein, seine Flanken zu schützen. Der Durchschnittsgeneral, in dem
nicht der Qlaube an seinen Stern lebt, wird in solcher Lage,
nach frontalen Versuchen den Feind zu schlagen oder wenigstens
aufzuhalten, den Rückzug antreten. (men vergelijke met 1914
hoezeer is deze profetie naar den letter vervuld
Slot-opdracht Generale Staf 1898 (schets 1).
Voor de eerste maal stelt Schlieffen „het geval" in de slot-
opdracht voor de in 1898 bij den Generalen Staf gedetacheerde
Oberleutnants.
Men heeft Schlieffen meermalen het verwijt gemaakt, dat hij
betrekkelijk jonge, subalterne officieren reeds met legers en
legerkorpsen liet werken dat was immers dwaasheid, kon alleen
tot teleurstellingen, tot onrijpe oogst entot pendante-
rie leiden!
Eerst bij de bespreking van de laatste strategische stafoefe
ning, welke onder zijn leiding in 1905 plaats vond, heeft hij op
de hem eigen wijze op dit verwijt geantwoord.
Hij wees erop hoe een groote kunst het voor een opperbevel
hebber is om zijn opvattingen en bedoelingen aan zijn onder
aanvoerders duidelijk te maken en hoe het evenzeer een kunst is
voor die onderaanvoerders om zich in den algemeenen oorlogs
toestand (Kriegslage) in te denken, de bedoelingen en voornemens
van den opperbevelhebber te begrijpen en op doelmatige wijze
1065
