Dit is een zeer belangrijk momentde O.H.L. suggereert een
offensief tegen het Narew-leger
Om 2 n.m. gaaf het volgende bevel van de O.H.L. naar het 8ste
Leger, waar het om 3.45 n.m. aankomt „Es ist nötig, die Armee
zusammenzuhalten. Daher Abmarsch, durch Seenlinie gedeckt, an
XX A.-K. in Erwagung zu ziehen. Marschrichtung und Trennung
des Feindes im Süden erscheint für de 8. Armee erfolgvesprecnend".
Hierop antwoordt A.O.K. 8: Neuer starker Feind ein Armee
korps heute früh 6.30 über Pillkallen auf Gumbinnen vorgegan-
gen. Gegen Lyck und Johannisburg starke Krafte im Vormarch,
auszer den drei Korps vom Narew.
Unter diesen Umstanden ist anempfohlene Bewegung jetzt nicht
ausfiihrbar. Die Armee wird westwarts weitermarschieren und
durch Heranziehen des I Armeekorps mit Bahn an rechten Flügel
des XX Armeekorps die Armee zusamimenziehen. 3 Res.-Div. nach
Dt.-Eylau per Bahn. Verbleib 1 Kav.-Div. mit Jageer.-Btl. noch
immer unbekannt". (Aank. bij O.H.L. 8.02 n.m.)
Uit dit bericht blijkt, dat nü wel een samentrekken van het leger
bij het XX L.K. in de bedoeling ligt (invloed zie boven doch
nog langs een geheel anderen weg dan later, onder von Hindenburg,
geschiedde. (Zie schets.)
Van 7.15 7-30 n.m., dus vóór dit antwoord de O.H.L. bereikte,
had het bekende telefonische onderhoud plaats tusschen de Gene
raals von Moltke en von Prittwitz. Met nadruk worde er op gewe
zen, dat dit geschiedde op den 21 sten en niet op den 20sten, zooals
Hoffmann meent. (Zie Dec. nummer, blz. 1085 noot en EIze, Urk.
75 en 70.)
In dit onderhoud sprak von Prittwitz wederom van een terugtrek
ken achter den Weichsel hij betwijfelde zelfs of hij zich daar zou
kunnen handhaven. „Wie soli ich mit der Handvoll Truppen die
Weichsel halten. Sie kann ja überall durchwatet werden". Hij ver
langt versterkingen te ontvangen. Gen. von Moltke drong er op aan
om, indien dan toch afgemarcheerd moest worden, dit te doen in Z.
W. richting met de drie legerkorpsen dicht bijeen. Gen. von Pritt
witz bleef er bij, dat dit onuitvoerbaar was.
Na dit onderhoud (niet er vóór Dec. nummer blz. 1085 boven)
gaat een legerbevel uit (7.45 n.m.) In dit bevel komt tot uitiug de
wil om in West-Pruisen het leger te vereenigen. Als marschrichting
voor I Res. K. wordt hierin opgegeven over Schippenbeil Heils
bergWormditt. Dus nog in strak westelijke richting. XVII L.K.
richting Friedland. Had hieruit de dubbele omvatting van Tannen-
berg kunnen ontstaan
11 n.m. meldt A.O.K. 8 aan de O.H.L., dat het hoofdkwartier
naar Mühlhausen is teruggegaan, dat het in de bedoeling ligt daar
den volgenden dag te blijven, om dan naar Dirschau te gaan. (Dir-
schau ten W. van den Weichsel
465
