Na de vertininrichting betreden we de eigenlijke koper- en
blikslagerij, waarvan afbeelding 53 U een overzicht geeft. Een
vijftigtal inheemsche krachten vinden hier werk. Hier worden
alle bussen en blikken, benevens alle koperplaatwerk voor het
Leger vervaardigd. Glycerine bussen, blikken voor consistentvet,
blikken voor detonatoren, voor buizen, voor geweermunitie, en
blikken voor andere doeleinden.
Voor het vormen, het zetten, van de verschillende artikelen
wordt over enkele machines beschikt.
Een draaibank, die niet gebruikt wordt om te draaien, maar
voor het forceeren van de plaats voor het deksel, van cylindrische
bussen. Vijf boormachines dienen voor het boren van grootere
en kleinere gaten, een knipmachine om de platen blik, rood- en
geelkoper, zink of aluminium in reepen, strooken of kleinere platen
te verknippen, een rondsnijmachine om cirkelvormige schijven
te knippen, benoodigd voor het persen van deksels voor cylin
drische bussen.
Verder staan hier nogdrie snijmachines, drie ponsmachines,
twee blikzetmachines, een afkant- en vouwmachine, twee rand-
draadinleg- en lijstenmachines; een kraalmachine, een forceerma-
chine, twee rondbuigmachines, een wals, twee slijpmachines, vier
handpersen en een exenterpers, terwijl een tweede groote exen-
terpers in Europa is besteld.
Ook gedreven werk wordt in deze Werkplaats uitgevoerd.
Het soldeeren geschiedt met gas- en electrische bouten.
De smederij (afbeeldingen 54 en 55).
In deze werkplaats arbeiden iederen dag ongeveer 45 inheemsche
krachten, aan het smeden en voorsmeden van in andere werk
plaatsen te verwerken artikelen.
Het ijzer en staal wordt als ronde of vierkante staven uit den
handel betrokken.
Waar komt al dit ijzer en staal vandaan?
Hebt ge U wel eens rekenschap gegeven welk een arbeid er noo-
dig is geweest, alvorens ge, waar dan ook, U ijzeren voorwerpen
kunt aanschaffen In het kort wil ik U daarvan een en ander me-
dedeelen.
487
Om uit het ijzererts op productieve wijze ijzer te halen moet het minstens
30 ijzer bevatten.
De voornaamste ertsen zijnspaatijzersteen (ferrocarbonaat, FeCo3) met een
ijzergehalte van 30 tot 58 spherosideriet met 35 >izer> bruinijzersteen
(2 Fe2 03. 3H2 O) met 35 ijzer (hieronder ook te rekenen het ijzeroer in
ons land voorkomende) het roodijzersteen, Fe2 03, met 4565 'Jzer en
magneetijzersteen (ijzeroxyduul Fe3 04) met 6070 °/o ijzer.
De totale jaarproductie aan ijzer bedroeg in de laatste jaren voor den
oorlog 80.000.000.000 kg. welke productie steeds stijgende is.
Amerika levert ongeveer 30 millioen ton, Duitschiand 20 mïllioen ton en
Engeland 10 millioen ton ijzer per jaar.
