488
Het ijzer dat in de werkplaatsen gebruikt wordt is niet hetzelfde product
als uit de ertsen wordt gewonnen. Om een goed beeld te geven moge een
bespreking van de volgende onderwerpen hier een plaats vinden
le. De algemeene eigenschappen van het ijzer.
2e. De i'ndeeling in ruwijzer en smeedijzer.
3e. Ertsen, kool, cokes en lucht.
adle. De algemeene eigenschappen.
Het in het dagelijksche leven als ijzer bekend materiaal, bestaat steeds
uit een legeering van ijzer, koolstof en andere elementen, als silici'um, fosfor,
zwavel, dan wel metalen als mangaan, koper, nikkel, chroom, wolfram, vana
dium, titaan e. a.
Volkomen zuiver ijzer is in de praktijk niet bruikbaar, daar het te zacht is.
Het percentage koolstof eener ijzer-koolstoflegeeri'ng is voor de eigen
schappen van het ijzer maatgevend.
Een nadeel van ijzer is de groote affiniteit tot zuurstof, waardoor roest-
vorming zeer spoedig optreedt, een verschijnsel ons allen welbekend. Vooral
in ons Indisch klimaat is deze factor niet te verwaarloozen.
De voornaamste eigenschap is wel dat het zi'ch in vormen laat gieten, en
verder dat, bij een bepaalde verhouding tusschen koolstof en ijzer, het mate
riaal smeedbaar wordt.
a d 2e. H e t r u w ij z e r.. Het product gewonnen uit den hoogoven is niet
smeedbaar, en bevat minstens 1,7 koolstof. Het wordt verdeeld in wit en
grijs ruwijzer.
In het witte ruwijzer is de koolstof chemisch gebonden als ijzercarbide
(Fe3 C). Het breukvlak is wit, terwijl het harder doch meer broos is dan
het grijs ruwijzer, dat een grijze breuk heeft (zie hierover hetgeen bij de
lasscherij is aangegeven), terwijl de koolstof zich tijdens het stollen als
grafiet afzet. Dit ruwe product wordt na omsmelting in koepelovens gebruikt
voor het gieten van de verbruiksvoorwerpen. Bij den A.C.W. heeft dit
plaats in de gieterij, waar vier koepelovens zijn opgesteld.
Het smeedbare ijzer wijkt in eigenschappen belangrijk af van het
ruwijzer. Het koolstofgehalte is lager, waardoor het smeltpunt hooger ligt
(14001500° C), terwijl het alvorens te vloeien in een deegachtigen toe
stand geraakt.
Van dezen deegachtigen toestand wordt gebruik gemaakt het ijzer te ver
vormen tot elke gewilde gedaante. Dit geschiedt door het te smeden.
Smeedijzer wordt vervaardigd in de puddeloven, verder volgens het
moderne Ressemer-proces uit het gesmolten ruwijzer uit den hoogoven, zon
der toevoeging van warmte, terwijl men bovendien nog het Si'emens-martin
product en het Thomasijzer kent.
Indien het koolstofgehalte niet te hoog wordt krijgt men een product met
fijne breuk, het staal.
Nadat het ijzer of staal uit den oven komt wordt het verder verwerkt in
de walswerktuigen tot rond, vierkant of profiel ijzer (of staal).
a d 3e. Voor de verwerking van de ertsen zijn de voorbereidende werk
zaamheden, het breken van de ertsen, noodzakelijk. Daarna wordt het met
de brandstof in den oven geworpen.
Als brandstof wordt gebruikt steenkool of cokes. De bereiding van cokes
uit. steenkool is een bedrijf op zich zelf en geschiedt annex het hoogoven-
bedrijf. Door de nevenproducten, teer, benzol-koolwaterstoffen, ammoniak,
enz., is de cokesbereiding geen verli'es. Uit 1000 kg. steenkool wordt gehaald:
ongeveer 750 kg. cokes, 28 kg. teer, 12 kg. zwavelzure ammoniak, 8 kg.
benzol en 300 m3. gas van 4500 caloriën.
Voor de volledige verbranding van 1 ton cokes in de hoog- en koepelovens
zijn ongeveer 3000 m3. droge lucht noodig, die in den hoogoven worden
