De inleider beschrijft dan met een enkel woord het geval von
Prittwitz en constateert
„C'est dans ces conditions qu'il Hoffmann eut a jouer un
role particulierement utile et heureux dans la preparation de la
célèbre bataille de Tannenberg" (cursiveering van mij d. C.)
Voorts (n.a.v. het besluit om achter den Weichsel terug te
trekken)
„Kolonel Hoffmann, toentertijd eerste stafofficier, bestreed dit
besluit van zijn chef zoodra hij er kennis van kreeg; het gelukte
hem het besluit ongedaan te maken, terwijl hij vervolgens zijn
chef de maatregelen voorhield, welke z. i. het meest geëigend
waren met het oog op den toestand hij verkreeg tenslotte toe
stemming deze maatregelen tot uitvoering te doen komen. Intus-
schen onthief de keizer den generaal P. en zijn chef van den
staf van hun commando.
Er verliep eenige tijd voor hun vervangers aankwamen
gedurende welken tijd de voorgeschreven maatregelen werden
uitgevoerd.
De telle sorte que lorsque les nouveaux chefs arriverent le 23
aöut a Marienburg, ils trouverent réalisées les dispositions qu'ils
ne purent qu'approuver. Ce sont elles qui permirent de monter
et de livrer la bataille victorieuse de Tannenberg,"(cursiveering
van mij d. C.).
En tenslotte
„Ainsi, 1' auteur de La guerre des occasions manquées est un
homme d'une valeur reconnue, un esprit libre, dont la pensée
ne se croit pas obligée de suivre les voies officiellement tracées,
et qui, d'une plume alerte, écrit nettement ce qu' il pense. C'est
ce qui donne de l'intérêt et de l'attrait a son iivre, au titre pro-
metteur et qui ne ment pas".
Ik hecht vooralsnog waarde aan dit oordeel van den chef van
den Franschen Generalen Staf, die immers zijn aanbeveling en
daarmede zijn naam niet leenen zal aan een suggestief boekje,
zooals Hoffmann's geschrift in het Meinummer wordt voorgesteld.
De heer M. heeft de conclusies, vermeld aan het slot van zijn
jongste artikel, getrokken en verzameld n.a.v. door hem geraad
pleegde werken.
Het komt mij voor, dat de lezer van dit tijdschrift het zuiverste
overzicht omtrent vóór en tegen verkrijgt, indien ik hiertegenover
uittreksels uit eenige andere bronnen plaats.
In de eerste plaats Hoffmann zelf.
Uit zijn in 1923 geschreven voorwoord
„Men hoort dikwijls zeggen, dat het thans niet moeilijk is de
feiten en de fouten, welke plaats vonden, te critiseeren, omdat
men daarvan alle gevolgen heeft gezien. In dit opzicht verkeer
ik in het gelukkige geval, dat ik gedurende den geheelen oorlog
dagelijks mijn indrukken in een korten brief aan mijn vrouw
580
