uit Parijs tastbare vormen aan en kwam de wending. Von Kluck
nam zijn Ilde en IVde L. K. achter de Marne terug, waardoor de
opening ontstond, welke daarna nog vergroot werd door het terug
halen van lilde en IXde L. K. Toen uit een den Duitschers in handen
gevallen bevel van Joffre bleek, dat de Franschen en Engelschen
den 6den een algemeenen tegenaanval zouden ondernemen, was
het wel zaak voor de Opperbevhs. van 1ste en 2de Leger om tot
eiken prijs een doorbreking tusschen hun Legers te voorkomen.
Nauwe samenwerking tusschen die Legers was daartoe een ver-
eischte. Deze heeft echter ontbroken. Met groote zorg zag von Bü-
low het verloop der operatiën van het 1ste Leger aan; hij vermoedde
dat de toestand bij dat Leger zeer critiek was, doch deed geen
poging om verbinding te krijgen met von Kluck. Eerst den 9den
September, enkele uren nadat het besluit tot den terugtocht ge
nomen was en dit radiografisch werd medegedeeld aan het 1ste
Leger, liet von Bülow vragen „Wie Lage bei der 1 Armee Be-
richtofficieren werden niet over en weer gedetacheerd.
En toch was nauw contact tusschen de beide legerbevelhebbers
nu juist zoo uiterst noodzakelijk. Door gebrek aan samenwerking
liepen de operatiën uiteen, want terwijl von Kluck zijn Leger
omwendde naar het noorden en door een omvatting den Franschen
aanval afwees, bleef von Bülow vasthouden aan de zwenking naar
rechts van zijn Leger, waartoe hij het zwaartepunt op den linker
vleugel hield. Doch was dat voor het oogenblik het voornaamste
Het bevel van de O.L. was door de feiten achterhaald het innemen
van de opstelling 1ste Leger tusschen Oise en Marne, 2de Leger
tusschen Marne en Seine met front naar Parijs, kon niet ongestoord
meer plaats vinden, aangezien 's vijands tegenoffensief reeds was
ingezet. Nü ging het er om, dat het 1ste Leger den aanval uit Parijs
kon afwijzen, want die beteekende voor het oogenblik het grootste
gevaar voor de Duitsche legers. In stede van bezorgd te zijn voor
zijn open rechtervleugel, moest von Bülow nu in de eerste plaats
bezorgd zijn voor den rug van het 1ste Leger. Generaal von Kluck
deed wat hij kon voor de beveiliging van zijn linkerflank en rug
Generaal von Bülow daarentegen deed niets. Hij zette den aanval
met zijn linkervleugel voort en nam middelerwijl zijn rechtervleugel
nog meer terug. Had von Bülow evenwel meer krachten aangetrok
ken op zijn rechtervleugel, wat de omstandigheden toelieten, en
een stoot gedaan in de flank van de naar de Marne oprukkende
Engelschen, dan zou daarmede het overschrijden van de Marne den
Engelschen nog voor" eenigen tijd ontzegd zijn.
In de dagen van 5 8 September deed de O. L. niets om leiding
te geven aan de operatiën. Eerst den 8sten 's avonds kwam Over
ste Hentsch, die de situatie der rechterlegers zeer somber inzag,
in het Hoofdkwartier van het 2de Leger. Daar volgde de reeds
weergegeven bespreking met Generaal von Bülow, waarbij over
eengekomen werd dat het 2de Leger den volgenden dag terug zou
647
