gaan, indien zou blijken, dat belangrijke vijandelijke strijdkrachten
de Marne overtrokken.
Merkwaardig is hierbij, dat voor het 2de Leger slechts tweeërlei
werd overwogen den aanval voortzetten op den linkervleugel of
het geheele Leger terug. Een tusschenweg, n.l. standhouden en op
den rechtervleugel troepen samentrekken om zoo noodig daar tot
den aanval over te gaan, schijnt niet in beschouwing genomen te
zijn. Eveneens wekt verwondering, dat Overste Hentsch en Ge
neraal von Bülow tot een overeenkomst kwamen, terwijl hun oordeel
omtrent den toestand bij het 1ste Leger in hoofdzaak berustte op
vermoedens en dat niet eerst getracht werd draadloos verbinding
op te nemen met dat Leger om nader bericht omtrent den toestand
te krijgen. Volkomen onbegrijpelijk en onverklaarbaar is echter,
dat Overste Hentsch na het onderhoud met Generaal von Bülow
nog den geheelen nacht in Montmort x) waar het hoofdkwartier
van het 2de Leger gevestigd was bleef en eerst den volgenden
morgen naar het 1ste Leger reed, terwijl toch de situatie bij
het 1ste Leger den doorslag moest geven voor het bepalen van de
wijze van voortzetten van de operatiën.
Toen Overste Hentsch bij het 1ste Leger kwam en de toestand
daar gansch anders bleek dan hij in zijn pessimistische stemming
vermoedde, was er nog gelegenheid tot herstel, want op dat oogen-
blik was de terugtocht bij het 2de Leger nog niet begonnen. Over
ste Hentsch echter stelde, om te overtuigen van de noodzakelijk
heid van den terugtocht van het 1ste Leger, den toestand van het
2de Leger veel zwarter voor dan deze was volgens hem was de
terugtocht van het 2de Leger reeds begonnen en kon er geen sprake
van zijn dit nog te veranderen.
Dat Overste Hentsch zulks kon zeggen is alleen te verklaren,
indien vóór zijn vertrek uit Montmort het besluit van Generaal
von Bülow om terug te trekken vaststond Immers toen Overste
Hentsch bij het 1ste Leger aankwam was de mededeeling van het
besluit tot teruggaan van het 2de Leger daar nog niet binnen
gekomen.
Wegens het ernstig gevaar dat door den terugtocht van het 2de
Leger ontstond voor het 1ste, volgde Generaal von Kluck, zeer
tegen zijn zin het in naam van de O. L. door Overste Hentsch uit
gesproken bevel tot den terugtocht op.
Niet onder 'svijands druk, noch bij het 1ste noch bij het 2de
Leger noopte de toestand daar werkelijk toe doch geheel vrijwil
lig werden de Duitsche Legers teruggenomen. Ook Foch erkende
later, dat het besluit tot den terugtocht overijld genomen was
het was voor de Duitsche Legers nog immer mogelijk geweest zich
in hun opstelling te handhaven.
648
Z.W. van Epernay.
