„Om een beslissend en vernietigend resultaat te bereiken, is
een aanval van twee of drie zijden noodzakelijk, een aanval dus
tegen het front en tegen een of beide flanken. Zulk een aan
val is betrekkelijk eenvoudig voor hem, die de overmacht bezit.
Op een dergelijke overmacht is echter onder de tegenwoordige
omstandigheden moeilijk meer te rekenen.
De voor een sterken flankaanval noodzakelijke middelen moeten
gevonden worden doordat de tegen het vijandelijke front in te
zetten krachten zoo zwak mogelijk gemaakt worden unter allen
Umstanden muss aber auch die Front „a n g e g r i f f e n", auch
gegen die Front „Vorwarts" gegangen werden.
Alle Truppen, die sonst wohl zurückgehalten wurden, mit
denen die Entscheidung gegeben werden sollte, müssen jetzt
vom Hause aus zum Flankenangriff vorgeführt werden. Je star
ker die Krafte sind, die hierfür angezogen werden können, des-
to entscheidener wird der Angriff ausfalleh.
Die Reserven dürfen dorthin aber nicht erst gebracht werden,
wenn den Adlerblick des Feldherrn im Tóben der voile Quadrat-
meilen umspannenden Schlacht den Punkt der Entscheidung erkannt
hat, sondern bereits durch den Anmarsch zur Schlacht, durch den
Vormarsch von den Ausladestationen, ja durch den Eisenbahntran-
sport".
Dat de slag der toekomst ook door de wapentechniek krachtig
zal worden beïnvloed, is voor Schlieffen aan geen twijfel onderhevig.
Die techniek schiep middelen, welke de moeilijkheden voor
den veldheer sterk doen toenemen, vooral ten aanzien van de
uitbreiding der fronten, van het vermeerderen der ruimte.
En daarom juist eischt Schlieffen van huis uit samenwerking
ten opzichte van het te bereiken doel tusschen alle aan te
zetten afdeelingenwir müssen uns durch aus ge-
wöhnen die Armeen einheitlich zu führen.
Voorts is het de groote en zeer moeilijke taak van de leger
leiding „den unvermeidlichen Zeitunterschied zwischen den
Eintreffen der einen Abteilung vor der Front, der anderen vor der
Flanke oder im Rücken durch geëignete Anordnungen abzukürzen".
Echter, al behoudt Schlieffen de overtuiging, dat als strategisch
ideaal voor alles naar de dubbele omvatting, de Cannae-gedachte
dient te worden gestreefd, toch brengt hem dit niet tot een
eenzijdigheid in strategische structuur, welke een andere oplos
sing niet kan of wil aanvaarden.
Daar, waar een Cannae niet mogelijk blijkt, daar waar de
betere kans op een andere oplossing wordt geboden moet de
veldheer naar andere „Aushilfen'' reiken.
Schlieffen wijst dan ook de doorbraak nergens impératief af.
Reeds bij de bespreking van de strategische oefening op de
kaart in het begin van 1905 uit hij zich als volgt ten aanzien
738
