Op het gebied van techniek en materieel en voedselvoorziening
moesten de Duitschers, eenmaal omsingeld, de minderen van
hun tegenstanders wordenDuitschland werd „une forteresse
assiégée", de gevechten der Duitschers werden „des sorties de
la garnison" om pogingen tot insluiting te stuiten, totdat zij in
1918 „tentames une fois de briser par la force le cercle qui les
enserrait. Lorsque cette tentative eut échoué, la guerre fut perdue"
Hoffmann (Guerre des occasions manquées) oordeelt geheel
overeenkomstig ware de oorlog naar de oorspronkelijke gedachten
van Schlieffen gevoerd, d.w. z. had men na het doordringen in
België den rechtervleugel dadelijk versterkt en verlengd met alle
beschikbare troepen, „nous devions gagner la guerre d'un seul
élan, des le mois d'aout 1914".
Het is Schlieffen niet gegeven geweest zelf in de ontnuchte
rende maar ook niets verdoezelende praktijk van den oorlog de
gegrondheid, de juistheid en de doorvoerbaarheid van zijn
ontwerp te bewijzen. Mag men hem dan als veldheer wel rang
schikken onder de enkele grooten van alle eeuwen, mag men
dan aan zijn figuur, aan zijn gedachten en beginselen anderen
toetsen anderen, die wel in de praktijk geplaatst werden en
met hoogstens een R. I. P. in de vergetelheid worden bijgezet
Een antwoord op deze vraag kan moeilijk worden gegeven.
Maar toch moge dit hoofdstuk worden besloten met de be
oordeeling van een der meest bevoegde, eerlijkste en scherpste
beoordeelaars, Foerster
„Dem Grafen Schlieffen ist es nicht vergönnt gewesen Geschichte
zu machen. Sein Name wird im Buch der Kriegsgeschichte nicht
verzeichnet stehen. Auf das Glück Casars hat er vergebens
geharrt. Wenn aber nach Lessing Raphael das grösste Maler
genie seiner Zeit gewezen ware auch falls er ohne Hande zur
Welt kam, so darf nach unserer festen, auf Studium Und Psy
chologie begründeten Überzeugung Graf Schlieffen ein Feldherrn-
genie ersten Ranges genannt werden, das nur das tragische
Schicksal jener teilt, die die Vorsehung bei der Verteilung der
Lose leer ausgehen liess".
VIII.
Teneinde de strategische grondgedachte van Schlieffen en die
833
L'intention du général en chef une fois la concen-,
tration terminée, est de se porter toutes forces*
reünies a l'attaque des Allemands.
Directive no. I.
L'intention du commandant en chef est de recher-
cher la bataille, toutes forces réunies, en appuyant
au Rhin la droite de son dispositif général.
Instruction générale no. I
van 8 8—14, 7 n.m.
