911
meer Zuidwestelijk gelegen voor UscLau aangeziende werkelijke aanval op
Usdau begon eerst om 10 uur. Dit gevecht, later ook wel de Slag van Usdaa
genaamd, berokkende den Russischen linkervleugel hetzelfde onheil als daags
te voren hun rechtervleugel had getroffen. De voltallige artillerie van von
Francois, versterkt met zware vuurmonden uit de vestingen, opende een ver
schrikkelijk vuur op de Russische loopgraven aan de Westzijde van den
heuvel van Usdau.
Deze loopgraven, welke inderhaast in een enkele doorloopende linie waren
aangelegd, zonder flankeeringsinrichtingen of gedekte onderkomens, en welke
dicht bezet waren, waren spoedig geheel gevuld met dooden en gewonden
en de Russische Korpsen, aan welke de zeer gewichtige bescherming van den
linkervleugel van Samsonow's troepen was toevertrouwd, bleken niet in staat
dit zware artillerievuur te doorstaan. Eerst verlieten de divisiën van de
rechter- en daarna ook die van de linkerzijde hunne loopgraven, eer nog
eenige infanterie aan Duiische zijde behoefde te worden ingezeten alles
stroomde in bedenkelijke wanorde naar het Zuiden terug, naar den weg van
Soldau, langs welken zij waren opgerukt. Aldus waren op twee zegerijke
dagen de beide vleugels, welke den opmarsch van het sterke Russische cen
trum moesten beschermen, op de vlucht gejaagden er bleef aan Samsonow
in den nacht van den 27en nog slechts één toevlucht over: den onmiddel-
lijken terugtocht
111. De ware overwinnaar van Tannenberg. Niet von Ludendorff
maar Generaal von Francois.
Wij zullen thans den nacht van den 27en Augustus doorbrengen in het
Hoofdkwartier van Samsonow, dat in het stadje Neidenburg was gevestigd.
Het rechtervleugelkorps was reeds geheel ordeloos op de vlucht geslagen
Samsonow's le Korps uit de stellingen bij Usdau op zijn linkervleugel
verdrongenin het centrum is zijn sterke 15e Korps, met het zwakkere 23e
Korps links daarvan, reeds sedert drie dagen in zwaren strijd met het Duitsche
centrum, terwijl het 13e Korps, dat weinig weerstand ondervond, tot Allenstein
is doorgedrongen. Vlucht op beide vleugels, het centrum ver vooruit in ern
stig gevaar en in een bloedigen slag gewikkeld, en daarbij een nijpend gebrek
aan proviand
Hoe reageerde daarop nu de Veldheer in dezen toestand
Het is onmogelijk, dat een ervaren veldheer hier nog langer in twijfel kon
verkeeren omtrent de ernstige bedreiging van zijn leger.
Onverwijlde bevelen voor den terugtocht aan het 13e, 15e en 23e Korps
en aanvalsbevelen aan de flankkorpsendat bood de eenige mogelijkheid om
te ontkomen.
Maar een duistere typisch Russische vlaag van fatalisme scheen over
den ongelukkigen aanvoerder te zijn gekomen. Hij was op een dwaalspoor
geleid hij had geloofd met een reeds geslagen vijand te doen te hebben
nu was de teerling geworpen het noodlot moge beschikken. Liever dood,
dan teruggaan. Misschien kwamen er 's morgens gunstiger berichten.
Een vreeselijke psychische verslapping maakte zich van hem meester. En
aldus gaf hij in den nacht van den 27en aan zijn centrum het bevel om den
aanval door te zetten.
Von Hindenburg schrijft dienaangaande „Zij zochten niet de overwinning
maar de vernietiging".
Tegen de ochtendschemering van den 28en greep het geheele Duitsche
front van zijn kant aan. Het XXe Korps op zijn linkervleugel versterkt door
het I lie Res. Korps rukte tezamen met de divisiën von der Goltz met
steeds succesvoller slagen vooruit tegen het centrum der Russen. Von
Maccensen en von Below werden naar het Westen verschoven met dubbele
bedoeling om het XXe Korps te helpen en tegelijk in een zoodanige opstelling
te komen, dat flank en rug tegen Rennenkampf's te laat opduikende troepen
werden beschermd.
De beslissende slag echter viel op den Duitschen rechtervleugel, en hier
was von Francois weer eens heel erg ongehoorzaam. Den 28en is von La-
