Verder betreffen de beperkingen, welke den waarnemings-
dienst in het algemeen aankleven, in het bijzonder de tactische
waarneming. Wij kunnen deze beperkingen in het kort aldus
samenvatten het vliegtuig kan niet, ter rustige observatie, stilstaan
het moet boven het waar te nemen object draaien in een cirkel
welke des te kleiner wordt naarmate men lager komt, het kan
zich niet dekken of een verkenning doorvoeren door middel van
schokactie, het is niet in staat om te identificeeren of pertinente
negatieve berichten te leveren.
Luchtfotografie kan in den bewegingsoorlog voor tactische
doeleinden slechts zelden worden gebruiktmeestal is de be-
noodigde tijd voor opname, uitwerken en bestudeering niet be
schikbaar, terwijl de toestand ook voortdurend verandert voor
het vervaardigen van vergelijkende opnamen ontbreekt de gele
genheid veelal geheel (d. w. z. volgens de practijk der manoeu
vres of het in de werkelijkheid ook steeds zoo snel zal ver-
loopen, bijvoorbeeld bij een detachement dat bestemd is om den
eersten stoot van gelande troepen op te vangen, is wel de
vraag!).
De strategische verkenning daarentegen, die in onze omstandig
heden van zeer veel belang moet worden geacht, wordt niet
getroffen door bedoelde beperkingen, heeft allen tijd voor de
luchtfotografie en kent niet de gevaren, die den „langenafstands-
verkenner" gedurende den stellingoorlog bedreigden.
Toch mag niet uit het oog worden verloren, dat het boven
staande hoofdzakelijk is gebaseerd op manoeuvre-ervaringen
zoodra de tactische verkenning minder gedétailleerde waarnemin
gen van ontplooide troepen behoeft te betreffen, worden de resul
taten veel gunstiger. Treincolonnes en reserves op de wegen zijn
duidelijk zichtbaar van de middelbare hoogten af, terwijl graaf
werk al buitengewoon goed gecamoufleerd moet zijn om niet on
middellijk op te vallen'.
En dan de kwestie van het te lage vliegen bij verkenningen,
welke den laatsten tijd nog al eens aan de orde is. Men ver-
gete niet, dat de vlieghoogte zeer moeilijk te beoordeelen is voor
troepen op den grond en dat reeds een hoogte van 800 M. aan
het vliegtuig een redelijke mate van veiligheid verschaft, tenzij
de vijand ter plaatse over een voldoend aantal speciale lucht
doel-mitrailleurs beschikt. Het vuren met de gewone infanterie-
wapenen zal naar wij meenen eerst uitwerking gaan opleve
ren, als de mogelijkheid bestaat om een werkelijk massaal
vuur gedurende langeren tijd af te geven op vliegtuigen welke
zich beneden de 300 a 400 M. bevinden. De vredestoestand
maakt echter, dat het minder juist zou zijn om aan bestuurder
en waarnemer de beoordeeling van dit gedeelte van den tactischen
toestand over te lateneen artikel uit de „Nota betreffende de
in 1929 gehouden oefeningen" is dan ook imperatief waar het
944
