1094
Wij willen dat graag aannemen maar n.o.m. was het zeer goede waarnemings-
punt voor beide partijen van het grootste belang, en is daarmede de verwoede
strijd om dit in omvang zoo minieme terreinvoorwerp zeer wel te verklaren.
Op het Fransche oorlogskerkhof ten Zuiden van de „Butte" zijn 2450 Fran-
schen begraven, terwijl twee Ossuaires de ontelbare overige gevallenen her
bergenin Cheppy ten Noorden van de „Butte" liggen 2350 Duitschers be
graven, en zijn ook twee Ossuaires. Ter herinnering aan den zwaren strijd
is tegen den Zuidrand van den krater het Fransche oorlogsmonument, de
zg. „Phare de Vauquois" opgericht. Het is een zeer mooi uitgevoerd gedenk-
teeken, waarin het verwoede van den toen nog geheel nieuwen loopgraven-
strijd is uitgebeeld door een strijder in de uniform van 1914 (pet en kapotjas),
die met een handgranaat gereed staat in een loopgraafterwijl uit den loop-
graafwand een hoofd te voorschijn komt, waarmede men wil uitbeelden, hoe
hier in den wilden strijd om die enkele meters grond, van begraven van
dooden of hun afvoer geen sprake kon zijn, en zij eenvoudig werden „ver
werkt" in de loopgraafwanden
6. Van VAUQUOIS togen wij naar Varennes, het bekende stadje aan den
voet der Argonnen, waar Louis XVI op 22 juni 1791 na zijn vlucht uit Parijs
werd gevangen genomen en opgesloten.
In Varennes bevindt zich het groote Amerikaansche oorlogsmonument»
waarover wij reeds spraken. Het wordt gevormd door een grooten langwer-
pigen Engelschen tuin met een dubbele boomenrij ter weerszijden, het ge
heel omsloten door een zware steenen borstwering. Aan het einde van den
tuin bevindt zich een verhoogd tooneel, dat aan zijn zijkanten is afgesloten
door hooge steenen zuilengalerijen, terwijl men over de borstwering aan de
achterzijde een mooi uitzicht heeft op het aanvalsterrein der Amerikanen. In
het midden van het tooneel staat op een zwaar steenen voetstuk een op vier
gestyleerde pooten rustend verguld „pièce de milieu", waarop de woorden
„The right is more precious than peace". „Le droit est plus precieux que
la paix".
Het is erg groot!
7. Op onzen tocht van Varennes naar de Champagne reden wij door
de Argonnen, langs den bekenden weg van Varennes naar Vienne-le-
Chateau (zie schets 2) en passeerden daar Barricade Pavillon, Four
de Paris en La Harazée alle welbekend uit de zware gevechten varv
1914-15.
Het ARGONNER-bosch is van het type veel laag hout (opslag), zeer dicht
aaneengegroeid, veel varens en andere bodemgroei, en betrekkelijk weinig
De Argonnen, vanouds het Fransche grensgebergte, zijn als zoodanig
steeds het terrein geweest van belangrijke krijgshandelingen, ten doel hebben
de om na hun doorschrijden het klassieke slagveld van Frankrijk, de groote
vlakte van Chalons (de Champagne) te bereiken.
Zonder nu te willen teruggrijpen tot den inval van Caesar's Legioenen»
aan welke de oude „Voies Romaines" nog herinneren, wijst toch de latere
krijgsgeschiedenis ook wel op de belangrijkheid van dezen beboschten, grillig
gevormden heuvelrug. In 1792 sloot Dumouriez de Argonnen af bij Grand-
pré en den Four de Paris om den opmarsch der verbonden Oosten
rijkers, Pruisen en Hessen te stuiten; en met succes. In 1814 kreeg Napoleon
door het zeer snelle opdringen der Verbondenen geen kans om de Argonnen
strategisch uit te buiten in dit boschgebied opereerden toen alleen vrijscharen
(„Moulin de l'homme mort" en „La fille morte" herinneren daaraan). In 1870
speelden de Argonnen evenmin een beslissende rol; wel was het Duitsche
Hoofdkwartier gevestigd in GrandprÉ, waar eens Dumouriez zijn vroolijk
feestend Hoofdkwartier had betrokken, en werden de wegen door de Argon
nen gebruikt voor den rechtsafmarsch van het Maas- en het 3e Leger naar
Sedan.
