thans is. Dit verschijnsel waarin op zichzelf niets onrustwek-
kends is gelegen zal zich in de buitengewesten nog sterker
doen gevoelen dan op Java, omdat de rijstimporten aldaar zich
vrij regelmatig in de stijgende lijn bewegen.
Het regeeringsbeleid moet er nu op gericht zijn, zoodanige
voorbereidingen te treffen, dat een eventueel wereld- of Pacific-
conflict zoo min mogelijk ingrijpt in het normale economische
leven. Men zij er van doordrongen, dat de moderne oorlog niet
meer uitsluitend, zelfs niet in hoofdzaak wordt uitgevochten
tusschen de strijdmachten, doch dat de worsteling der legers is
vervangen door den economischen strijd van volk tegen volk,
waarbij door het wijdvertakte wereldverkeer en den wereld
handel aan dien strijd een uitbreiding wordt gegeven tot alle
volken die aan dat verkeer deelnemen, de neutralen inbegrepen.
Om aan den daardoor geschapen toestand het hoofd te kunnen
bieden, is vóór alles noodig v o o r b e r e i d i n g. Evenzeer als
wij ons tegen de wapenen van den vijand moeten verdedigen
met een geoefende vloot en een geoefend leger, zoo moeten
wij ons in den economischen oorlog te weer stellen met econo
mische weermiddelen.
Die economische verdediging dient deugdelijk te worden voor
bereid en wanneer de nood aan den man komt geleid door
een bij het departement van Landbouw, Nijverheid en Handel daar
voor in te stellen specialen dienst, welke zich met behulp, voor
namelijk van het B.B. op de hoogte stelt van en bekend blijft
met de productie maand voor maand, en het verbruik der levens-
en andere behoeften en die al het benoodigde materiaal verzamelt
om een volledig inzicht te verkrijgen in de productie (invoer)
en het verbruik h.t.leen dienst, die als het ware een uurwerk
samenstelt dat, zoodra de nood dringt, slechts in beweging be
hoeft te worden gesteld. M i. behoort dat Centraal Kantoor voor
de Statistiek onder bedoelden dienst te ressorteeren. Waarom het
departement van Landbouw, Nijverheid en Handel het aangewezen
orgaan is voor de voorbereiding en leiding der economische ver
dediging zal ik hier wel niet nader behoeven toe te lichten.
Zonder eenige pretentie op volledigheid wil ik hier eenige
maatregelen noemen, waarvan de voorbereiding aan dien dienst
moet worden overgelaten.
Zoodra de politieke horizon betrekt, en de kans op isolatie te
voorzien is, moet worden gezorgd, dat niet alleen de beschikbare
voorraden padi onaangetast blijven, doch de rijstvoorraad door
aankoop in het buitenland zoo hoog mogelijk wordt opgevoerd
als het risico op bederf toelaat. Dit in samenwerking met, dus
niet met uitschakeling van het particuliere initiatief.
De rijstinvoer uit Achter-Indië, zoolang die niet door stopzet
ting van alle scheepvaartverkeer of door uitvoerverboden wordt
belet, moet ook verder zoo goed mogelijk verzekerd zijn. Alweer
1033
