niet uit het oog dient verloren, rekening te houden. De psycho
technische proeven, tot dusver toegepast, onderzoeken alle vrijwel
afzonderlijke psychische functies, het te onderzoeken individu
wordt daartoe als het ware geatomiseerd. Diagnostisch krijgen
de resultaten der proeven, als gevolg hiervan, geringe waarde.
Claparède b. v. heeft er terecht op gewezen, dat tusschen het
bezit van separate eigenschappen en het vermogen om deze te
coördineeren, als de practijk veelal vraagt, een groot verschil
bestaatSpranger spot met de gegevens van een dergelijk onder
zoek „Dann hat er die Teile in seiner Hand, fehlt leider nur
das geist'ge Band". Verder bewegen de proeven zich uitsluitend
op het gebied der „Oberflachenspsychologie", tot een „Tiefen-
analyse", komt men niet, als Giese het zeer juist typeert.
Het innerlijk wezen van het individu wordt daardoor niet bloot
gelegd temperament, gevoelsleven, karakter-, moreele-, emotio-
neele e. d. eigenschappen, daaromtrent wordt geen inzicht ver
kregen. En voor den soldaat zijn het juist overwegend vele dezer
elementen, als b. v. plichtsbesef, trouw, gevoel voor tucht, ini
tiatief e.d., die voor een goede dienstvervulling onontbeerlijk
zijn. Wel begint zich geleidelijk een diepte-psychologie op
diverse fundamenten, als het verband van lichaamsbouw en ka
rakter, de graphologie en de psycho-analyse, te ontwikkelen, de
methoden daarvan zijn vooralsnog ongeschikt om bij oplossing
van practische vragen een behulpzame hand te bieden.
De psychotechniek is door de hiervoor geschetste factoren
geleidelijk in een crisis-toestand geraakt; zij staat thans op een
tweesprong. Met grenzen, aan haar kunnen gesteld, heeft men,
in overschatting van haar vermogen, meermalen geen rekening
gehouden, wat teleurstelling moest barentegen haar gebruike
lijke methoden beginnen, zelfs bij haar vroegere trouwste aan
hangers, ernstige bedenkingen te rijzengeenszins schijnt de
toekomst rooskleurig. Zal men, gezien bovenvermelde omstan
digheden, daarom verstandig doen thans in Indië nieuwe banen
te gaan betreden en methoden in te voeren, die elders, na rijpe
overwegingen worden verlaten, omdat zij geen bevrediging schen
ken Gebiedt wijs beleid hier niet vooralsnog een scherp cri-
tische en zeer afwachtende houding aan te nemen
29
