Van de verschillende uitvoeringen mogen hier genoemd worden,
die van Alberti (ca 1480), Wheatstone (1867), Saint-Cyr (1880),
Bazeries (1891) en Soudart (1914). Naast deze cryptografen,
welke geconstrueerd waren in den vorm van schijven, linealen en
cylinders, verschenen in lateren tijd machine-cryptografen, eerst
eenvoudig en zuiver mechanisch, daarna meer samengesteld en
electrisch ingericht. Zoowel het chiffreeren als het déchiffreeren g--
schieden met deze moderne cryptografen automatisch beide hande
lingen kunnen met behulp van éénzelfde toestel plaats vinden.
Waren de berichten, welke met de vroegere apparaten verzonden
werden met meer of minder moeite nog wel te ontsluieren, zoo is
zulks met de moderne machine-cryptografen practisch vrijwel on
mogelijk, vooral de ervoor beschikbare tijd in aanmerking genomen.
Naast dit groote voordeel, levert de toepassing van deze machines
ook nog andere op o. m. besparing aan vakkundig personeel en
aan tijd, ook niet-beroepspersoneel is bruikbaar, de vrijwel geheele
uitsluiting van vergissingen, doordat het chiffreeren en déchif
freeren machinaal plaats vinden, alsmede het overbodig maken van
een code-lijst, waarvan toch altijd door onbevoegden inzage geno
men kan worden. Hiertegenover staan echter nadeelen, welke hun
militaire waarde min of meer verkleinen door de betrekkelijke
teerheid der constructie bestaat steeds kans op onklaar raken der
toestellen, terwijl de meer ingewikkelde machines zich bovendien
niet leenen voor snelle verplaatsingen. Behalve voor militaire doel
einden kunnen zij ook voor gezantschappen alsmede voor groote
handelslichamen, bankinstellingen en dergelijke van veel waarde
zijn. De prijs is echter vrij hoog.
Uitwendig vertoonen de machinecryptografen veel gelijkenis met
schrijf- en telmachines. De tegenwoordig bestaande modellen be
rusten alle op de substitutie-methode, en wel op
a) enkele substitutie een bepaalde letter van het alphabet b.v.
de C wordt steeds in het cijferschrift voorgesteld door één
zelfde, plaatsvervangende letter, b.v. door de L, terwijl een
overeenkomstige inrichting voor de L van het cryptogram weer
de C van den klaren text weergeeft,
b) dubbele substitutie een bepaalde letter van het alphabet b.v.
de A wordt in het cijferschrift telkens (bij het neerdrukken
van den toets A) voorgesteld door een andere letter van het
alphabet in een bepaalde volgorde (b.v. P, X, B, F, enz.)
pas na eenige honderdduizenden, soms millioenen keeren
neerdrukken van éénzelfden toets verschijnt weer dezelfde
letter-volgorde.
Hoewel in principe gelijk, verschillen de machines der diverse
patenten voor wat betreft de constructieve uitvoering. Zoo kan de
aanduiding der plaatsvervangende letter geschieden b.v. met behulp
van cylinders, schijven of lampen, danwel zooals bij de nieuwste
(electrische) machines met behulp van schrijfmachines. Bekende
61
