Als men de schets beziet, dan geven de uitlaadstations Gosz-
lershausen, Bischofswerder en Deutsch-Eylau een zuiver beeld
van een opmarsch ter ondersteuning van het XX L.K., welke het
naar het Noorden wegdringen van dit korps moest voorkomen.
Bij een opmarsch naar het terrein ten Westen van het gebied
tusschen Graudenz en Deutsch-Eylau kan ik mij een redelijke
uitgangsgedachte niet voorstellen.
En zelfs de grootste pessimist zal overigens wel niet willen
beweren, dat Von Waldersee in dat nachtelijke uur met be
trekking tot de bevelen voor het I L. K. Von Fleischmann
kalmweg en zin- en doelloos zou hebben voorgelogen.
Voor mij is derhalve op uiterlijke en inner
lijke gronden bewezen, dat het Legercdo. 8 reeds
in den avond van 20 Aug. het besluit heeft ge
nomen en bevelen heeft gegeven om hetl L. K.
en de 3 res. Div. ter ondersteuning van h e t XX
L. K. naar de reeds meermalen genoemde omge
ving van Goszlershausen-Deutsch Eylau te
verplaatsen; al mogen d i e d o e 1 e n d a n o o k n i e t
aan iedereen zijn bekend gemaakt.
De spoorwegleider Oost en zijn vervanger zijn beide dood,
en kunnen dus niet ondervraagd wordenaannamen en opvat
tingen van lijncommissiën bewijzen tegenover het zeer positieve
getuigenis Von Fleischmann heelemaal niets.
14. Nog een korte rechtzetting moge volgen: Omdat Hoff
mann thans von Waldersee noemt als deelnemer aan
het eerste gesprek van Von P r i 11 w i t z met G r n e r t en
hem, verzocht Kabisch aan Von Waldersee hem te
willen mededeelen, of hij zich iets van dat gesprek herinnerde.
Den 13 Juli 1926 kreeg Kabisch het volgende antwoord:
„Van de wijze, waarop VonPrittwitz aan G r n e r t en
„Hoffmann zijn plan heeft medegedeeld, herinner ik mij niets;
„ik was daarbij niet tegenwoordig".
Dat klopt met Hoffmann's mondeling gegeven voorstelling
van zaken in den winter van 1915/16 (zie punt 11/6a), welke ook
in verband met het tijdstip hooger aangeslagen moet worden dan
zijn latere publicatie.
Graaf Von Waldersee leed in die dagen von Fleisch
mann wijst daar ook op aan hevige verschijnselen van dy
senterie, welke niet alleen een ongunstigen lichamelijken en gees
telijken invloed op hem hadden, doch ook zijn werkzaamheden
dikwijls onderbraken, zoodat de samenwerking met Von Pritt-
w i t z daaronder leed. Menige onaangename wrijving uit die
crisisdagen zou daardoor verklaard kunnen worden.
15. Uit het tot nu toe gevoerde onderzoek blijkt nergens, hoe de
ondersteunings-operatie van het XX L. K. door het I L. K. en de 3
477
