linkervleugel waarschijnlijk niet zijn voorgekomen. Hoffmann
zegt hieromtrent op blz. 9 van „Tannenberg wie es wirklich
war": „Ich selbst habe im Laufe des Vormittags zweimal dem
„Generalkommando des XVII A. K. telephonisch den Befehl über-
„mitteltDas Korps hat zich bei seinem Vorgehen tief rechts
„gegen Goldap zu staffeln". (Overigens acht hij het mogelijk,
dat het „übereilte Vorgehen der Infanterie, ohne ausreichende
„Artillerievorbereitung" is geschied onder den indruk van een
bericht van het I. L. K., „dasz es sich von einem energischen
„Vordringen des XVII A. K. in Richtung Szirgupönen einen groszen
„Erfolg verspreche")
30. Omtrent het ontstaan van de aanvalsplannen op het Narew-
leger zegt Von Schafer o. a.
,,'s Avonds van den 20 Aug. tusschen 9 en 10.20 n. m. gingen
„partieele bevelen uit naar de bij Gumbinnen strijdende korp-
„sen: de afmarsch naar West-Pruisen wordt nog hedennacht
„aangevangen."
„Daarna volgden aanwijzingen voor deze marschen en slechts
„voor de 3 res. Div. de mededeeling, dat voor haar spoorweg
vervoer was voorgenomen. Van steun aan het XX L. K. werd
„geen woord gezegd".
Ik zou hier in elk geval de vraag kunnen stellen, waarvoor
dan het spoorwegvervoer van de 3 res. Div. was bedoeld, welke
divisie op den Zuidelijken vleugel van het leger stond en het
dichtst bij het XX L. K. en den daarheen voerenden spoorweg
In die korte (voorbereidende) bevelen was motiveering van
het spoorwegvervoer onnoodig en ook niet de gewoonte.
Bovendien dient men bij de beoordeeling van die bevelen te
bedenken, onder welke moeilijke omstandigheden op dat tijdstip
in het Legercdo. werd gewerktmet een Generaal die naar het
gebied ten Westen van den Weichsel wilde uitwijken en zich
slechts met veel moeite had laten overtuigen van de noodzake
lijkheid om althans het XX L. K. te steunen. Dat toen al tus
schen 9 en 10 n. m. van 20 Aug. voor de 3 res. Div. spoor
wegvervoer werd bevolen (welk vervoer ook inderdaad op 21
Aug. werd uitgevoerd) is op zich zelf al een heele prestatie.
31. Verder zegt Von Schafer: „Om 11 n. m. (20 Aug.)
„ging naar de 70 Landw. Brig. (Oostvleugel van de afd. linger),
„(zie schets) welke ten Westen van het XXL. K stond, het bevel
„Onder de bevelen van XX L. K".
„Detachementen Thorn en Graudenz (vestingbezettingen, ge
zamenlijk onder bevel van Gen. U n g e r) vertragen den vijand
„zonder zich op te offeren, en gaan z. n. terug op hunne vestingen".
„Detachement Danzig wordt morgen per spoor naar Danzig
„vervoerd".
487
