Ichhaft, dat komt wel overeen met egoïstisch.
Sachlich lijkt wel wat op altruïstisch, doch dat het niet het
zelfde is als eigenliefde en menschenliefde zal U straks duidelijk
worden.
I. Ichhaft is iemand, wiens geheele zieleleven ingesteld is op
zich zelve zonder dat hij daarom egoïst behoeft te zijn.
Iemand, die philantropie uitoefent met het half of geheel
bewuste doel bekend te zijn als philantroop (zijn naam in
de krant met een groot bedrag er bijof geld en werkkracht
voor een stichting, mits zijn naam er aan verbonden worde)
is ichhaft. Zijn doel iszich zelve te dienen door een dienst
te bewijzen aan de menschheid.
Sachlich is hij, die geeft omdat hij het noodig vindt, het
zij uit menschenliefde (maar dan anoniem), hetzij, omdat
een ideëele instelling (bijv. een leesbibliotheek) financiëelen
steun noodig heeft.
Het gaat er dus niet om of men philantropie beoefent,
maar het gaat er om, wat eigenlijk het diepere leitmotiv is:
de dienst aan eigen ik of de dienst aan anderen. Door
immers den dienst aan eigen persoonlijkheid als doel van de
handeling te beschouwen, ziet men hoe een philantroop-
altruïst in wezen sterk ichhaft kan zijn, ofschoon hij sachlich
schijnt.
II. Misschien, dat een anecdote U weer op andere wijze doet
voelen het verschil tusschen ichhaft en sachlich.
Bij een ernstig zieke en voor de omgeving lastige patiënt
waren 's nachts twee verpleegsters op wachtbeiden uitste
kende verpleegsters, wat kennis en vooral wat plichtsbe
trachting aangaatde een deed in menschlievendheid en
hulpvaardigheid voor de ander niet onder.
Als de dokter 's morgens komt vraagt hij de eene, de
sachliche, hoe de patiënt het 's nachts gemaakt heeft. Ze
geeft een duidelijk overzicht van de verschijnselen van den
zieke, vertelt wat er gedaan is en daaruit blijkt wel, dat ze
den geheelen nacht in de weer is geweest. De andere, de
ichhafte, beantwoordt dezelfde vraag aldus„Dokter, wat
heb ik een beroerde nacht gehad en daarna volgt het
verhaal, waaruit duidelijk blijkt, hoe lastig de zieke het haar
gemaakt heeft. Niettemin, ik herhaal, verschillen beide ver
pleegsters geenszins in prestaties en in liefde voor den patiënt.
III. Nu enkele paedagogische voorbeelden.
Een kind zit te spelen met een bouwdoos; de moeder
komt en zegt: „wat een mooi huis heb je daar gebouwd;
als 't grooter was zouden we daar wel in willen wonen!"
en ze loopt verder en laat 't kind spelen.
Dit is sachliche opvoeding; ze betrekt 't kind op zijn
omgeving, op de buitenwereld, op het doel van zijn werk.
651