Een derde voorbeeld.
Een kind van 3 of 4 jaar heeft een schaar veroverd en zit daar
rustig mee te knippen.
De ichhafte moeder, bang voor ongelukken, neemt de schaar
oogenblikkelijk weg. De sachliche daarentegen zal het wijzen op
de gevaren en let wel, indien het kind zich bezeert, niet de
schaar afnemen.
Het kind heeft zich door het spelen met de „gevaarlijke"
schaar (en misschien zich ermede snijden) meer vertrouwd gemaakt
met een nieuwe ervaring, is meer ingesteld op de buitenwereld,
is wel bang voor eventueele pijn, begrijpt echter, let wel, de op
hem gelegde verantwoordelijkheid van het spelen met de schaar
het kind is meer sachlich geworden.
De sachliche mensch begrijpt, dat slechts ervaring, (d. i. contact
met de buitenwereld) waarde heeft en dat hij de verantwoorde
lijkheid draagt voor al zijn daden.
De sachliche opvoeder zal door woord en daad deze verant
woordelijkheid onderstrepen.
Wederom is dus onze conclusieslechts de sachliche kan
sachlich opvoedende ichhafte slechts ichhaft.
En dit leidt ons tot een oude waarheid. Tracht als mensch
zoo sachlich mogelijk te zijn. Iedereen is in zekere mate ichhaft:
de volkomen sachliche is een heilige. Doch het gaat om den
graad van sachlichkeit.
En wie dit inzicht verkrijgt, zal begrepen hebben, dat ieder
zich zelve tot meer sachlichkeit moet opvoeden. En de oude
waarheid luidtElke opvoeding begint met zelfopvoeding.
Ten slotte een militair voorbeeld.
ik sprak reeds van den meerdere, die zich persoonlijk belee-
digd voelt door niet groeten. Dacht U, dat de mindere niet voelde,
dat bij een uitbarsting van woede van den meerdere, deze de
zaak vergeet en zich stelt boven het „andere"dit andere, dus
is het algemeen belang, in dit geval het leger, scherper de disci
pline, die immers is de ziel van den militairen dienst.
Mag men dan verwachten, dat de mindere zijn eigen persoon
zal weten ondergeschikt te maken aan de orde en tucht, die in
het leger heerschtdie hem zijn plicht zal laten doen met ge
noegen en zonder morren en de ongemakken van den dienst
geduldig zal doen verdragen? Mag men dan verwachten, dat
indien de mindere steeds ichhaftigkeit als voorbeeld gezien heeft,
dat, indien de nood aan den man komt, hij zijn hoogste persoon
lijk belang, zijn leven, zal willen en durven wagen voor het
behoud van den staat? Want dat is sachlichkeit: zoo weinig
ingesteld zijn op eigen persoon, dat zoo noodig het persoonlijk
belang vervalt, indien het algemeen belang maximale eischen
gaat stellen.
655
