Tot zoover de oogafwijkingen.
Een ander typisch symptoom van zuurstofgebrek is het optreden
van ataxie. D.w.z. de vlieger raakt de beheersching over zijn fijnere
spierbewegingen kwijt. Hierdoor wordt zijn schrift onduidelijk tot
onleesbaar toe. En, indien de ataxie sterk is uitgesproken, zal hij
bij het bedienen van de morse-sleutel de onbegrijpelijkste teekens
naar beneden seinen, zoodat ook deze afwijking niet mag worden
onderschat bij de militaire luchtvaart.
Het zou in dit bestek te ver voeren om alle lichamelijke afwij
kingen, die er tijdens het vliegen op groote hoogte als gevolg van
de verminderde zuurstofspanning kunnen optreden, op te sommen.
Het geheele organisme krijgt zuurstof honger, wat zich manifes
teert door een allengst blauwer worden van den betrokkene, omdat
zijn bloed steeds aderlijker wordt. Ons arbeidsvermogen is ten
slotte afhankelijk van de aanwezige hoeveelheid zuurstof en zoo
zal bij gebrek hieraan er een discongruentie ontstaan tusschen
beschikbaar arbeidsvermogen en te presteeren arbeid. Eenvoudiger
uitgedrukt wil dit zeggen dat de geringste manipulatie een relatief
groote krachtsinspanning vordert. De vlieger wordt dus spoedig
vermoeid en geraakt snel boven adem, wat nog bevorderd wordt
door het feilt dat door den onderdruk de gassen in den darm gaan
uitzetten, waardoor o.a. het middenrif in zijn bewegingen wordt
belemmerd en zoodoende de zoo noodige longcapaciteit wordt
verkleind.
Het zuurstofgebrek kan verder nog allerlei psychische afwijkin
gen veroorzaken, die merkwaardigerwijze vaak zeer veel overeen
komst vertoonen met de symptomen van dronkenschap. De hoogere
psychische remmen vallen weg, het vermogen om de aandacht te
concentreeren verzwakt en associatie- en combinatievermogen gaan
achteruit. Een markant verschijnsel is de „euphorie", d.w.z. een
abnormale luchthartigheid, gepaard aan overmoed, welke den
vlieger de dwaaste dingen laat doen. Zoo is het in den oorlog
meermalen gebeurd dat vliegers tot hun stomme verbazing zagen
dat hun tegenstanders, instede van het vuur te beantwoorden,
hen minzaam zaten toe te wuiven. Aanvankelijk is dit voor een
staaltje van buitengewone bravour gehouden. Nu echter weten wij
dat het zuurstofgebrek den betrokkenen parten speelde en hen
belette den ernst der situatie te realiseeren.
Zoowel de lichamelijke als de geestelijke afwijkingen, die natuur
lijk groote individueele verschillen vertoonen, treden bij jonge per
sonen duidelijk op tusschen de 5000 en 6000 M. hoogte. Soms
komen zij al tot uiting op hoogten beneden de 5000 M.
Aangezien al de bovengenoemde verschijnselen uitsluitend te
wijten zijn aan zuurstofgebrek, kunnen zij worden voorkomen dan
wel te niet gedaan door het inademen van extra zuurstof. Er kan
echter maar een beperkte hoeveelheid van dit gas worden mede-
759
