Om aan het vliegtuig kenbaar te maken, dat het uitgelegde sein
vercijferd is, kan men een bijsein gebruiken (bijv. een halfronde
lap).
Zoo zal bijv., wanneer het sleutelwoord voor het cijfervierkant
met een D begint, voor de vercijfering van een groep van den U-
seinlap-code de groep kunnen worden genomen, die zooveel plaat
sen hooger (lager) in den code ligt, als het rangnummer in het
alfabet van de letter D bedraagt.
Stel dus (zie Bijlage 3), dat we de codegroep 156 willen ver-
cijferen, dan zou dit kunnen geschieden door het uitleggen van de
groep 135.
Wordt een dergelijk bericht eventueel doorgeseind per radio,
dan moet het worden voorafgegaan door de bijzondere aanwijzing
CY.
H. Vercijfering van radio-opdrachten van artillerie
Het eigenaardige kenmerk van opdrachten van artillerie is, dat
ze meestal in zeer karakteristieken vorm worden gegoten. Waar
dit laatste niet noodig is, kan uiteraard bij de vercijfering worden
gebruik gemaakt van het cijfervierkant, doch wanneer die kenmer
kende vonm: wèl wordt toegepast, mag voor de vercijfering geen
ongewijzigd gebruik van dat cijfervierkant plaats vinden. Niet om
dat het ongewijzigd gebruik niet „safe" genoeg is, maar omdat
de vijand, die een bericht hoort seinen naar een vliegtuig, dat hij
wellicht kan zien, het vliegtuig daarna misschien de verstrekte op
drachten kan zien uitvoeren, waardoor hij belangrijke aanwijzingen
omtrent den waarschijnlijken inhoud van de (vercijferde) opdracht
kan krijgen. Daarom is het wenschelijk gebleken, om voor deze
berichten een afzonderlijk stelsel van vercijfering te benutten een
stelsel, dat even eenvoudig te hanteeren is, als het moeilijk is om
te ontsluieren. Een zoodanig stelsel vindt men o.a. in de toepassing
van een sleutelwoord met een optelgetal.
Het optelgetal wordt geconstrueerd bijv. met behulp van het
zelfde sleutelwoord als geldt voor het cijfervierkant, en wei daar
van de sleutelletters, welke naar hun alfabetische volgorde worden
genummerd van 1 tot en met 10 (10 wordt voorgesteld door 0).
Zij het sleutelwoord BANDOENG, dus de daarin voorko
mende sleutelletters B A N D O E G, dan luidt het sleutelgetal:
2 1 6 3 7 4 5. Zou het sleutelwoord méér dan tien letters bevatten,
dan laat men de overige letters ongebruikt.
Het sleutelgetal kan men tot hoogstens 10 maal zijn lengte uit
breiden, door er achtereenvolgens achter te plaatsen een sleutel
getal, waarvan alle cijfers één grooter zijn (10 wordt 0), dus
988
AAN VLIEGTUIGAFDEELINGEN (VLIEGTUIGEN).