erkend. Toch zal, evenals zulks gedurende den wereldoorlog is
gebleken, aandacht zijn te schenken aan surrogaten, die vooral
in Duitschland door de isolatie noodzakelijk bleken om aan de
voedselbehoefte van het leger te voldoen. Ook Java staat aan
een dergelijke isolatie bloot, en dan is Java wat de voedselvoor
ziening betreft op zich zelf aangewezen. De invoer van rijst (het
hoofdvoedingsmiddel) houdt dan op en een tekort aan dit artikel
ontstaat.
In 1918 deed een dergelijke toestand zich voor, doordat
wegens gebrek aan scheepsruimte onvoldoende aanvoer van rijst
plaats had en de bevolking van Java in de eerste plaats zich aan
de daardoor ontstane rijstschaarschte moest aanpassen. Zoowel
van Regeeringswege als van particuliere zijde werden maatregelen
genomen om in het voedseltekort te voorzien. De Heer T. Otto-
Iander riep als voorzitter van het Landbouwsyndicaat de hulp
in der aangesloten vereenigingen om in de jonge aanplantingen
van handelsgewassen (thee, rubber e.d.) inais en rijst te doen
planten, terwijl de regeering den uitvoer van rijst, mais enz. van
Java verbood en ten slotte overging tot distributie van rijst.
Het leger heeft van rijstschaarschte niet veel gemerkt. Alleen
werden de legerpaarden als gevolg van het regeeringsverbod om
rijst te gebruiken voor dierlijk voedsel op een gemengde voe
ding van haver en gerst gesteld, welke artikelen uit Australië
werden betrokken.
De noodzakelijkheid om ook het leger aan banden te leggen
ten aanzien van het verbruik van een voedingsartikel waaraan
gebrek is, klemt voor Java niet zoozeer als voor de Europeesche
rijken, omdat de verhouding van de legerbehoeften tot die van
de burgerbevolking zooveel kleiner is dan in genoemde landen.
Van de groote massa rijst die Java's bodem levert, zal in nor
male omstandigheden het kleine deel, dat voor het leger benoodigd
is, wel zijn af te zonderen. Toch kunnen zich omstandigheden
voordoen, zooals natuurrampen (oogstmislukking), actie van den
vijand, waardoor het noodzakelijk zou kunnen worden om ook
voor het leger of voor een deel daarvan af te wijken van de
standaard-voedingsmiddelen en in plaats daarvan, geheel of ge
deeltelijk voedingsmiddelen te verstrekken van een anderen aard.
En hiermede valt wel degelijk rekening te houden en ook daarom
vraag ik Uwe aandacht voor een niet in het militaire standaard
menu voorkomende artikel MAIS.
299
