van het Fransche geheimschriftstelsel succes zouden hebben
gehad.
Een andere opgedane belangrijke ervaring leerde het gevaar
kennen, dat gelegen is in het aannemen van vaste gewoonten,
zoomede het gebruik van vaste formules.
Een Div. Ct. in den sector van den Chemin des Dames had
in 1918 de opdracht gegeven aan zijn regimenten in voorste lijn,
om eiken morgen een kort verslag betreffende het verloop van
den nacht uit te brengen. Dit geschiedde steeds telegrafisch, en
indien niets bijzonders was voorgevallen, in de bewoordingen
„Nacht kalm; geen bijzonderheden".
Toen nu het carnet veranderde, bleef deze gewoonte ongewij
zigd, waardoor men den vijand al dadelijk een „entrée" in het
nieuwe carnet gaf.
Doch tevens opent zich hierdoor een andere even gevaarlijke
mogelijkheid. Ik weet niet, of deze ervaring in den wereld
oorlog is opgedaan (vermoedelijk wèl), doch het zal wel geen
nader betoog behoeven, dat dergelijke vaste gewoonten onmid
dellijk kunnen leiden tot de herkenning vaneen bepaald troepen-
deel, nadat dit bijv. door verplaatsing of aflossing gedurende
eenigen tijd was „vermist". De radio-goniometrie doet dan de
rest, d. w. z. bepaalt de omgeving, waar dat troependeel zich
momenteel bevindt, zoodat uit deze twee gegevens (korps en
plaats) wellicht belangrijke conclusiën zijn te trekken aangaande
troepenverschuivingen of -concentraties, alsmede omtrent de
nieuwe opstellingen, waaruit mogelijk het voornemen van den
vijand kan worden afgeleid.
Dat men overigens niet voorzichtig genoeg kan zijn met de
redactie van berichten, moge nog uit het volgende blijken In
1914 gaf de Duitsche post Nordeich geregeld meteorologische
berichten over aan Brugge, waarin te midden van vercijferde
inlichtingen een lijst van gegevens omtrent windrichting en
-kracht in onvercijferde getallengroepen van 5 cijfers voorkwamen.
Brugge gaf deze berichten onveranderd door, doch vercijferde de
daarin voorkomende getallen. Door vergelijking van beide teksten
konden belangrijke hypothesen gevormd worden, waardoor een
„entrée" in het vercijferingsprocédé der Duitschers ontstond.
Teneinde de geheimhouding op veiliger grondslag te stellen,
begon men met het invoeren van hervercijfering of dubbele ver-
cijfering.
Weliswaar was een eenvoudiger middel geweest, om de woor
den in letters of lettergroepen te verdeelen, nu eens op deze,
dan weer op gene wijze, dus
a. Chemin des Damesb. Che m in de s Da mes
c. Ch em ind es Dam es, enz., doch de ervaring leerde,
359
