met de ooren van den luisteraar. Met dit instrument, gebruikt
door een geoefend luisteraar, werden verbazingwekkende resul
taten bereikt in richting en afstand en het was mogelijk de juiste
plaats van vijandelijke werkzaamheid vast te stellen door waar
neming vanuit twee of meer luisterposten. Vóór deze gunstige ont
wikkeling van den luisterdienst kwam het niet zelden voor, dat
men onverwacht in elkanders gangen terecht kwam, hetgeen dik
wijls tot hevige vechtpartijen met revolvers en graafgereedschap
in de diepe duisternis aanleiding gaf.
Veelal kon tot op afstanden tot 25 m uit de soort der geluiden
ook de aard der werkzaamheden worden afgeleid als graven,
hakken, boren, benevens praten, lachen, e.d. Dit was van groot
belang oimdat men zoo in staat was „echten" arbeid te onder
scheiden van mechanischen, welke dikwijls benut werd om de tegen
partij op een dwaalspoor te brengen dergelijke mechanische ap
paraten toch werden vaak gebezigd om het werken 11a te bootsen,
terwijl de mijnkamer reeds lang gereedgekomen en geladen was
en de ontploffing dus op het meest onverwachte oogenblik ten
uitvoer kon worden gebracht.
De pompen voor het verwijderen van het water uit putten
en gangen waren aanvankelijk gewone zuigpompen, doch zij vol
deden niet omdat de vaste bestanddeelen, die met het water opge
pompt werden, oorzaak waren van voortdurende moeilijkheden met
de kleppen. Later beschikte men over speciale pompen, die dit
bezwaar niet hadden.
In het begin was men evenmin in het bezit van meetinstru
menten, geschikt voor gebruik in de gangen, en van behoorlijke
kaarten van de loopgraven, waardoor het bijna niet doenlijk was
een mijngang in een bepaalde richting te openen en voort te zet
ten, i.t.b. wanneer het uitgangspunt niet zuiver kon worden vast
gelegd.
De groote voordeelen, verbonden aan het beschikken over goede
meetinstrumenten, teekeningen, enz. kan blijken uit het volgende,
in 1917 voorgevallen, feit.
Bij „Hoogtepunt 70", noordelijk van LOOS, hadden de Engel-
schen een mijnstelsel gemaakt, dat lager lag dan het Duitsche
om daardoor volledige zekerheid bij den aanval te bereiken, waar
toe één speciale gang was geopend en van lading voorzien.
Echter begon het water door den kalkbodem in dezen gang te
loopen met zulk een snelheid, dat de pompen het niet konden ver
werken. De Engelschen waren toen gedwongen dit diepliggende
mijnstelsel te verlaten vóór de ontstekingsleidingen aangebracht
hadden kunnen worden. Dit leverde het groote gevaar op, dat zij
nu het Duitsche mijnstelsel vlak bij de loopgraven hadden zonder
meer over een tegenin ij nstelsel te beschikken.
720
