meting op een dezer twee wijzen alleen effect sorteert voor den
dag en het uur der meting en bovendien voor de plaats waar
de meting wordt verricht. Immers de declinatie der naald veran
dert dagelijks en met het uur en is bovendien op elke plaats
verschillend (locale attracties). De ééns in de maand door den
stellingofficier verrichte controle is dus onvoldoende. Men weet
dit wel, maar houdt toch gedurende de geheele maand rekening
met die foutieve miswijzing, omdat het ons tot op heden ont
broken heeft aan een methode om dagelijks, op ieder gewenscht
uur van den dag en op elke willekeurige plaats de miswijzing
van het instrument te constateeren, om de eenvoudige reden, dat
alleen in het garnizoen een vaste richtbasis of meetlijn is uitge
zet, welke dan alléén nog maar voor die bepaalde plaats bruik
baar is. Het is veelal ondoenlijk in het terrein van actie de
instrumenten te regelen (alleen als eiken dag in het terrein van
actie getrianguleerde punten aanwezig zijn, zal het mogelijk zijn,
maar dan nog zal veelal de tijd tot contröle ontbreken).
Als voorbeeld moge het volgende dienen
In het garnizoen Weltevreden werd eenige dagen voor het op
meerdaagsche oefening gaan (O. I A. T. 1932) de miswijzing ge
constateerd. Deze was bij zekeren boussole-hoekmeter 7 °/00. Men
hield nu in het geheele terrein van actie (omgeving Kediri) daar
mede eiken dag (en elk uur van den dag) rekening. Wellicht was
de miswijzing daar op zekeren dag en op een bepaald tijdstip
wel 28 °/00. Men begrijpt tot welke fouten in de resultaten dit
aanleiding geeft.
Ik heb wel eens door sommige artillerieofficieren de meening
hooren uiten dat het niet noodig is het azimut der richtbasis te
berekenen, aangezien onze boussole-hoekmeter zóó nauwkeurig
zoude zijn, dat men kan volstaan met het uitzetten der richtbasis
met behulp van de boussole in iedere gewenschte richting in het
terrein.
Hierbij gaat men dus van de praemisse uit, dat het instrument
(i. c. de magneetnaald) volkomen betrouwbaar is, dat m. a. w. de
magneetnaald steeds en overal denzelfden stand zoude innemen.
Ik moet dit aan de hand van gedane proefnemingen tegenspreken.
Om één er van te vermeldenA I Hw. stond op den lOden
Mei j. 1. in stelling in de omgeving van JPademangan (220308)
(kaartblad v. Batavia en Omstreken). De batterijen hadden een
tusschenruimte van ongeveer 200 M. Het was in verband met de
terreinsomstandigheden niet mogelijk voor beide batterijen een
gezamenlijke richtbasis te bezigen.
Bij het bepalen van de miswijzing van de boussole met behulp
van de zon (op de wijze zooals hierna zal worden aangegeven)
2
Bij de „methode met slagen" is het niet noodig de miswijzing der
boussole te kennen, daar men het instrument dan zuiver en alleen als hoek
meter gebruikt.
