bleek nu hetzelfde instrument in de stelling der le batterij een
miswijzing te vertoonen van 13 °/00 en in de stelling der 2e
batterij een van 34 °/00.
Alzoo een verschil van 21 °/00 en dat waar de tusschenruimte
der batterijen slechts 200 M. bedroeg.
Trouwens het langzamerhand klassiek geworden voorbeeld uit
den afgeloopen wereldoorlog is genoegzaam bekend Op zekeren
dag stond men te meten en de magneetnaald vertoonde afwijkingen
zooals nimmer tevoren. Wat bleek bij onderzoek? Men stond te
meten op een paardenkerkhof. Het ijzer der hoefijzers oefende
klaarblijkelijk een grooten invloed uit op de magneetnaald.
Locale attracties zijn nimmer te elimineeren 1
Het gevolg is dus, dat men tot op heden voor zoover mende
boussole-aanwijzingen als grondslag nam veelal met een foutieve
basis gewerkt heeft. Dat zulks groote nadeelige gevolgen heeft
is buiten twijfel. Vooral spreekt dit als de Artillerie gedwongen
is z. g. kaartvuur af te geven, zonder waarneming, en men de
gelegenheid mist, met behulp van contrölelagen de zijdelingsche
richting te contröleeren. Voorts is bij een eerste aanraking met
den vijand de artillerie-waarneming veelal nog niet of althans
nog niet voldoend georganiseerd (temeer spreekt dit in het vlakke
terrein langs de Noordkust van Java, waar horizontale waarneming
vrijwel is uitgesloten), zoodat het niet mogelijk is de richting te
controleeren.
Bij de hierna uiteen te zetten methode is n. m. m. aan al deze
bezwaren tegemoet gekomen.
Voorop gesteld zij, dat wanneer men een methode wil bezigen,
deze liefst zoo eenvoudig en beknopt mogelijk gehouden moet
worden, zoodat ieder die kan geroepen worden tot de functie
van stellingofficier, die methode in zeer korten tijd kan beheer-
schen. Temeer spreekt dit, waar vast staat, dat bij mobilisatie de
functie van stellingofficier is toebedeeld aan een Reserve-Officier.
Niet alleen zal blijken, dat de methode snel is (na eenige
oefening vordert zij slechts drie minuten), maar wat meer zegt, de
eventueel te maken fout bedraagt in maximum 1 %o, ja, veelal 0 °/00.
Bovendien is de methode bijna steeds toe te passen. Alleen in het
uitzonderlijke geval, dat de zon langen tijd verscholen blijft achter
wolken, hetgeen in Indië niet vaak voorkomt, gaat de methode
niet op. Ook is het niet raadzaam de methode toe te passen
tusschen 10 u. v. m. en 2 u. n. m., in verband met de groote fout bij
het meten van den horizontalen hoek, tengevolge van den grooten
terreinhoek naar de zon en den grooten invloed van de hoogte-
fout op het eindresultaat. Echter is dit te ondervangen op de
wijze zooals hierna zal worden toegelicht.
Uitgegaan is van de methode zooals het Kadaster en de Topo-
grapische Dienst deze al sinds jaren gebruiken. Alvorens nu
de door mij gedachte methode voor de Artillerie aan te geven,
3
