2e. Waar het nomogram de gevraagde richting tot op 1 °/00 nauw
keurig aangeeft veelal is de fout nul 00 zijn we voort
aan verzekerd het juiste beloop der richtbasis te weten.
3e. Op elke willekeurige plaats op Java en op elk uur van den
dag zijn we thans in staat binnen eenige minuten de miswij
zing van de boussole (c. q. andere instrumenten voorzien van
een magneetnaald) te bepalen
4e. Wil men met nagenoeg volkomen nauwkeurigheid (om de
gedachten te bepalen tot op 2 °/00 nauwkeurig) het azimut
der richtbasis weten, dat passe men de berekening volgens
het formulier toe, hetgeen circa twintig minuten vordert.
Aan elke methode kleven bezwaren, zoo ook aan deze.
Allereerst hebben we bij zonsmetingen de zon noodig. Is deze
er niet, dan kunnen we niet meten. Evenzoo is het gesteld met de
acht gekozen sterren. Kunnen we echter de zon of één der sterren
ook maar gedurende eenige minuten waarnemen, dan zullen we
de geboden kans niet onbenut laten. Voorts is de methode niet
aan te bevelen tusschen 10.00 v. m. en 2.00 n. m. om de redenen
zooals in den aanvang werd medegedeeld.
Uitrusting van den meettroep.
Bij de hier bedoelde werkwijze zal de meettroep moeten wor
den uitgerust met
a. Een aantal nomogrammen 2) voorzien van de bijlagen II t/m. V.
b. Een zonsdeclinatietabel (Tabel III) elk jaar a 20 cent ver
krijgbaar gesteld bij den Topografischen Dienst. 3)
c. Een aantal formulieren voor de berekening (z. n. korpsgewijze
aan te maken).
d. Een tabel voor de refractie- en hoogteparallax (Tabel I).
e. Een sterrenkaart voor de Tropen (J. B. WOLTERS Batavia).
Een logarithmentafel.
Zoo men ziet is het geheel geen kostbare aanschaffing.
Hierop kan de invoering dus niet afstuiten.
Men zou nu nog kunnen vragen hoe te handelen bij den meet
troep als de batterijen tusschen 10.00 v.m. en 2.00 n.m. in stelling
komen. Ik zou de vraag in tweeën willen splitsen en wel voor
25
Zelfs al maken we een fout van 15 minuten in den Midden-Java tijd, dan
nog is het resultaat met het nomogram voldoende zuiver. Zie tabel III. Immers
een fout van 15 minuten geeft maximum 0.24' verschil in declinatie. Zouden
we op CD 0,24', fout uitzetten, dan heeft dat op het eindresultaat op de F-
schaal weinig invloed.
2) Één nomogram ware op een zinkplaat te plakken, ter voorkoming van
het vervormen van het papier tengevolge van regen, e d. De Topografische
Dienst levert het nomogram geplakt op zinkplaat voor f 10.—. Indien per
meettroep over een dergelijk exemplaar wordt beschikt, is dat ruim voldoende.
3) Op aanvrage voor den meettroep worden de tabellen kosteloos verstrekt.