Heeft dezelfde op 22 Aug. te 2 30 gemeld: „De ZW. ran
den van het FORÊT DE LUCHY schijnen van loopgraven
te zijn voorzien."
4. Heeft Luitenant HUBERT DE MONTAL op 21 Aug. uit
het FORÊT DE LUCHY tegen den namiddag de veront-
rustendste berichten gemeld, en maakte hij op zijn terug
weg een omweg, teneinde die inlichtingen met luider stem
me te kunnen melden aan de meest belanghebbende een
heid, alvorens zijne melding te brengen aan den comman
dant die hem uitzond. (Die eenheid was de „avant-garde"
in BERTRIX van het 11 C. A., welke stond vóór het front
van het 17 C. A.)
Al die berichten kwamen dus van de legercavalerie. Maar
wat zij wist, bleef ons geheel en al onbekend, en de inf. en
art. colonne trok op het rythme van de vroolijke marsch-
zangen het heerlijk schaduwrijke bosch binnen, terwijl nie
mand kon vermoeden, dat twee vangarmen werden gereed
gehouden om hen in hun machtigen greep te vermorzelen.
De eerste arm, welke in het Noorden het deboucheeren
uit het bosch belette, de tweede nog machtiger die ver
volgens alle hoop om achterwaarts nog te kunnen ontsnap
pen zou vernietigen. De Duitsche XXI Divisie volgt den weg
van RECOQNE naar BERTRIX, welke niet bewaakt wordt
en waarlangs evenmin patrouilles gaan; zij gaat kalm langs
de Fransche colonne, en op die manier wordt een prachtige
troepenafdeeling, vol vuur en bravour, met hare vuurmonden
opgesloten binnen de duistere geheimzinnigheid van een
dicht bosch, waarvan het ondoordringbare kreupelhout haar
verlammen door het verband te bemoeilijken, en alle bewe
gingen, welke het organiseeren van de verdediging beoogen,
worden verzwaard. Slechts eenige plaatselijke actie en tal-
looze individueele initiatieven zullen nog eene gedeeltelijke
redding mogelijk maken,
b. Aldus waren de omstandigheden welke het echec van de
33 divisie en den dood van zoo tallooze dapperen ten ge
volge hadden.
Wie draagt daarvan de schuld
Zullen wij daartoe mogen besluiten uit de gegevens welke
droge cijferaars opstellen, die aan de hand van de sterk-
tecijfers der beide tegenstanders de krachten tegen elkaar
afwegenom daarna in onze gevolgtrekkingen de eene partij
te verheerlijken en de andere te veroordeelen
En is het na de lezing van het gebeurde al niet reeds mogelijk
om een antwoord te geven op de vraagWas de 33 Divisie
schuldige of slachtoffer
Wij weten, dat de divisie na een uitputtenden marsch van
30 a 35 km., uitgevoerd onder een brandenden zon, welke
1028
