387
Na verschillende hardnekkige doch vruchtelooze pogingen is het baton.
Delmas in den nacht van den 22 op 23 Oct. 1918 uit de gevechtslinie genomen
en 3 K.M. achterwaarts op eem plek, waarop geen vijandelijk art. vuur
ligt, in reserve gekomen.
Reeds op 25 Oct. d. a. v. meldt een telefonist: „Mon commandant, le colo
nel vous demande au téléphone" en roept de R. C. den B. C. bij zichaffaire
sérieuse! De laatste begeeft zich op weg, vergezeld van luit. Martin, „un
superbe Lorrain, dont j'ai fait mon adjoint pour sa belle conduite son dévone-
ment, son tact" en een ordonnans naar den op ruim 1 k.m. afstand gevestigde
C. P. van den R. C., waar hij te 1 u. v. m. aankomt en bevel ontvangt om
te 6 u. v. m. met zijn baton aan te vallen tegen Villers-le-Sec en dat dorp
te nemen, althans het N. deel ervan het 418e regt zal het Z. deel voor zijn
rekening nemen, terwijl het 3e baton van het 79e (waartoe ook het baton
Delmas behoort) links van het 2e baton (Delmas) zal optreden.
De eerste indruk van Delmas is, dat de opdracht onuitvoerbaar is en hij
uit die meening dan ook ondubbelzinnig en eerlijk. „II est une heure. Or,
je suis loin de mes gens dispersés en pleins champs, a 3 k. m. de la base
de départ.
Le temps de les rejoindre, de les alerter, de les porter a pied d'oeuvre, de
les mettre dans l'ambiance, au moins quatre heures, sans compter l'imprévu
nous n'arriverons jamais a temps. Nous serons pris dans le remous de la
bataille, sans pouvoir donner notre effort, et ce sera une catastrophe dont je
ne puis prendre la responsabilité".
N.d.m. van Delmas is Villers-le-Sec onneembaar in front en „getruffeerd" met
mitrs hij heeft er bij den aanval op den 21sten zelf reeds 12 geteld. Hij
geeft den R.C. in overweging om deze, Delmas', meening terzake aan den Div.
comdt over te brengen en krijgt den indruk, dat de kolonel het feitelijk met
hem eens is, „qu'il ya peu de chances pour que Ie 2e bataillon de son régiment
ne se casse pas les reins dans cette équipée." Maar het blijkt dat de div.-comdt
feitelijk nog geen definitief bevel voor den aanval heeft gegeven en zich,
alvorens zulks te doen, van de adhaesie van den R.C. en den B.C. wil ver
zekeren. De R.C. tracht nu Delmas te overtuigen, dat de onderneming wel
kan slagen en vindt dat het groote vertrouwen, dat de cdtn van het corps
d'armée en de divisie in het regt en het 2e baton bezitten, niet mag worden
beschaamd. Tenslotte zegt Delmas tot den kolonel: „soyez satisfait, je vais
tenter cette aventure sous trois réserves"
le indien het baton om 6 v.m. niet gereed is moet de geheele aanval wor
den uitgesteld tot het uur, dat ik zal aangegeven.
2e het is noodzakelijk, dat ik in directe verbinding ben met de div.-art. en
deze te mijner beschikking houd wanneer ik Villers-le-Sec zal hebben genomen
(bedoeld is vermoedelijkverbinding niet via den C.P. van het regt en het
ter beschikking stellen voor het afslaan van tegenaanvallen).
3e ik eisch den steun van een compagnie vechtwagens zonder dien steun
is het voeren van het straatgevecht in het dorp onbegonnen werk.
Intusschen roept de div. comdt, le général d' Ambley, comdt Delmas aan de
telefoon en zegt: „Eh bien Delmas, vous allez enlever Villers-le-Sec Je
compte sur vous.
Mon général, cette attaque, a première vue, me semblait une folie. A la
reflexion, je la crois réalisable, sous trois conditions. „En dan herhaalt hij de
hiervoren genoemde desiderata, waarmede de div.-comdt bij voorbaat instemt.
Afgesproken wordt, dat de cie vechtwagens haar opdracht rechtstreeks van
de divisie zal ontvangen en zich bij de inf. zal voegen in de uitgangsstelling:
2 siën a 5 wagens zullen het 2e baton rechtstreeks steunen, de 3e sie het lin
ker baton.
Bij eerste beoordeeling maakt dit gemarchandeer: zou ik het wagen of zou
ik het niet wagen enik eisch dien steun, wel een eigenaardigen indruk. Psy
chologisch overigens te verklarenin den oorlog ontstaat een soort broeder
schap tusschen meerderen en minderen, welke bij karaktervolle lieden de disci-
