wisten zich in dezen tijd vrij te makenmeer en meer drongen
de liberale ideeën ook door tot de Inheemsche volken, uiteraard
het eerst bij die groepen, die het meest contact met het Westen
hadden.
Engeland wijzigde omstreeks 1830 zijn koloniale politiek in
dien zin, dat het zich tot taak stelde den inboorling van India
op te voeden tot zelfbestuurhet onderwijs werd in deze kolonie
ingevoerd. Langzamerhand ontstond ook hier een vrijheidsbewe
ging.
Tegen het einde der 19de en het begin der 20ste eeuw waren
de gewijzigde denkbeelden doorgedrongen tot nagenoeg alle Oos-
tersche volkendit ontwaken duidt men in den regel aan met het
Oostersch Reveil.
Hoe hadden zich nu de toestanden in Nederlandsch-Indië ont
wikkeld
De Compagniestijd met zijn monopolies, zijn contingenten en
onderbetaalde ambtenaren is bekend genoeg om te vermoeden,
dat deze tijd niet veel bijgedragen zal hebben tot een hartelijke
verhouding tusschen Westerling en Oosterling. Tegen het einde
van haar bestaan trachtte van Hogendorp hierin eenige veran
dering te brengenzijn voorstellen tot wijziging der handels
politiek t.o.v. de Inlanders leden evenwel in Nederland schipbreuk
In 1798 werd de Compagnie opgeheven; haar bezittingen en
asten werden door de Bataafsche Republiek overgenomen. Leek
net aanvankelijk of hiermede een verandering zou komen in de
in Indifi gevolgde richtlijnen, zulks in verband met de in dien
tijd in Frankrijk heerschende ideeën (zie boven), al spoedig keerde
men terug tot de tactiek door de Compagnie gevolgd. Door den
u. (j. Daendels werden zelfs de heerendiensten verzwaard ander
zijds trad deze G.G.op tegen de corruptie onder de ambtenaren
en verbeterde hij rechtspraak en bestuur, waardoor hij medehielp
aan de veranderingen, die tijdens het Engelsch tusschenbestuur door
zijn opvolger Raffles zouden worden ingevoerd.
Raffles brak geheel en al met de Compagnies-methodenhij
voerde het landrente-stelsel in, waarbij den Inlander vrijheid ge
laten werd bij het verbouwen van zijn producten, als pachter
van den grond moest deze evenwel een bepaald gedeelte van
den oogst, hetzij in natura, hetzij in contanten aan het Gouver
nement afdragen. Verder ging hij door met het aanbrengen van
verbeteringen in bestuur en rechtspraak, bestreed slavernij en cor-
ruptie.
De opheffing van de gedwongen leveranties en de invoering
van het landrente-stelsel hadden niet die gevolgen, die men er-
van verwacht had. Hoopte men toch hiermede te bereiken, dat
de Inlander, bevrijd van den dwang en door het uitzicht op door
hem zelf te behouden winsten geprikkeld zou worden tot een inten
sieve bebouwing van zijn gronden, de practijk wees anders uit. De
544
