demisschien, heel misschien zou in een verre toekomst ook
de Javaan den blanda nog wel eens aan kunnen
In 1911 werd in China de Mandsjoe-dynastie afgezet en China
tot een republiek verklaard opnieuw gingen de oogen van den
Inlander open, de macht van vorsten en hooge heeren was toch
blijkbaar niet zoo groot of het volk kon hen nog wel aan
De billijkheid gebiedt ook voordeelen der voortschrijdende
ontwikkeling te noemen.
Als eerste feit wordt dan in den regel vermeld de actie van
R. A. Kartini, de echtgenoote van den toenmaligen regent van
Rembang, die reeds in 1904 begon met scholen te stichten, waar
aan Inlandsche meisjes zoowel intellectueel als huishoudelijk
onderwijs werd gegeven ten einde haar te vormen tot degelijke
huisvrouwen.
Hierna volgde de stichting van meerdere Inheemsche vereem-
gingen, die zich ten doel stelden de behartiging der sociale,
economische en cultureele belangen van het volk. Zij zullen hier
onder nog nader behandeld worden.
Ten slotte werd een groot aantal Inheemsche intellectueelen
geschapen, dat nuttig werkzaam kan zijn, en waarvan een groot
deel dit dan ook doet, voor de belangen van hun volk. Je be
treuren valt dan ook slechts dat een ander deel dezer intellec
tueelen de minder ontwikkelden meent te moeten drijven in een
richting, die waarschijnlijk voor laatstgenoemde categorie van het
Inheemsche volk meer moeilijkheden dan geluk zal brengen.
Ontstaan van het verenigingswezen.
De veranderde mentaliteit van den Inlander, alsmede de voort
schrijdende ontwikkeling deden meerdere Inheemschen de oogen
opengaan voor de primitieve wijze waarop hun volk nog leefde;
bij verscheidenen deed dit den wensch opkomén voor dit volk
nuttig werkzaam te zijn.
Behalve de hierboven reeds vermelde actie van R. A. Kartini
kwam dit streven ook tot uiting aan de dokter-djawa-school te
Batavia, waar in 1908 de vereeniging Boedi Oetomo werd gesticht,
die zich ten doel stelde de behartiging van de cultureele en
sociaal-economische belangen der Inheemsche bevolking.
Te Magelang werd door de Ambonneesche en Menadoneesche
militairen in dezen tijd een belangenvereeniging opgericht.
Als reactie op het ontstaan van Boedi Oetomo, waardoor buiten
het bestuur om nieuwe volksleiders hun invloed op de bevolking
uitoefenden, werd door de Regenten op Java gesticht de veree
niging Sedijo Moeljo, die zich eveneens de opheffing der bevolking
ten doel stelde. c
Waren zoowel Boedi Oetomo, de militaire vereeniging, als be-
dijo Moeljo vereenigingen van bepaalde groepen van het volk
