1142
lieden langzamerhand contact met deze groote massa's opnamen, hetgeen
wederom de noodzakelijkheid medebracht, deze lieden te beschermen, met
het gevolg dat de meeste groote mogendheden zich concessies wisten te
verwerven, met het recht daar zelfs een zekere militaire macht te handhaven.
Bovendien ontstond het z.g. recht van exterritorialiteit, waardoor de Euro
peanen werden onttrokken aan het Chineesche recht en de berechting werd
overgedragen aan consulaire instanties.
Een gevolg van bovenbedoeld contact met het westen was een bepaalde
ontwikkeling van China in westerschen zin. Men wenschte den staat te
hervormen tot een modern rijk, bevrijd van iedere vreemde inmenging. Van
1911 dateert dan ook het streven, geheel China te brengen onder een nationaal
gouvernement, dat de volledige souvereiniteit zou uitoefenen, tegengewerkt
door de pogingen van de vreemde mogendheden voordeel te trekken
van het befaamde beginsel van de „open deur", teneinde aan hare industrie
een débouché te verschaffen voor de voortgebrachte producten, waarvan de
formidable bevolking een onbeperkte hoeveelheid kan opnemen.
Hoofdstuk II. Dit is in hoofdzaak gewijd aan de eerste revolutionnaire
uitbarstingen, waarbij S. wijst op de groote beteekenis voor de Oost-Azia
tische volken van de Japansche overwinning op Rusland in 1905. „On sentait
„déja partout que, derrière la défaite de la Russie, il y en avait une autre
„bien plus grave encore... la défaite de tout un monde, l'humiliation de la
„race blanche, l'ébranlement de son prestige. L'on ne pouvait du reste s'y
„tromper, tant les signes étaient nombreux et clairs. En Chine, en Indochine,
„au Siam, aux Philippines, aux Indes, des mouvements, des rumeurs, voire
„des discours montraient qu'un soupir de soulagement dilatait la poitrine
„oppressée de l'Asie et qu'un espoir se levait dans les masses." De Chineezen
begrepen onmiddellijk, dat zij nauwer in contact dienden te komen met de
westersche mogendheden, waaraan Japan zijn succes dankte.
Dank zij den steun der in den vreemde opgeleide studenten kon op 11 Oc
tober 1911 te Outchang een revolutionnaire beweging worden ingezet, welke
zich spoedig over de geheele vallei van de Yangtse wist uit te breiden. De
Chineesche republiek werd geproclameerd onder presidium van Dr. Sun Yat
Sen te Nanking op den len Januari 1912. Het gestelde doel werd echter
slechts ten deele bereikt, nl. de omverwerping van de oude dynastie. De rest
van het programma mislukte. Het slotresultaat was, dat te Peking een krach
tig gouvernement kwam onder Yuan Chi Kai, dat de onafhankelijke republiek
van Canton werd uitgeroepen en dat door geheel China een onbeschrijflijke
toestand van wanorde ontstond.
Buiten de muren van Peking bezat het centrale gouvernement geen gezag
meer. „Sur un fond de misères et de ruines, de pillages et de famines, nous
„voyons de profiler les silhouettes de grands seigneurs féodaux, chefs d'ar-
„mées et chefs de bandits, maitres de provinces entières. Chaque fois que
„l'un d'eux se croit menacé par Pékin, il proclame l'indépendance de ses
„provinces, en monopolise les ressources et se constitue une armee propre
„chaque fois que l'un d'eux acquiert une situation prépondérante, ses anciens
„alliés le trahissent et des coalitions se forment contre lui."
In 1920 zijn het Woe Pei Foe, commandant van de legers van Tsjili, Sjantoeng
en Honan en Tsang Tso Lin, commandant van het leger van Mandsjoerije,
die zich keeren tegen het centrale gezag.
In 1922 keert Woe Pei Foe zich tegen Tsang Tso Lin, die te machtig werd
en dwong dezen zich in Mandsjoerije terug te trekken.
In 1924, toen Woe Pei Foe te machtig was geworden trekken de conservatieve
Tsang Tso Lin en de communist Sun Yat Sen gezamenlijk op tegen eerst
genoemde. Woe Pei Foe neemt te Peking het bevel van zijn legers en wordt
gesteund door den Christen Generaal Feng, die achtereenvolgens beide
partijen verraadt. Woe Pei Foe moet zich ten slotte in de vallei van de
Yangtse terugtrekken. Einde 1925 blijft Tsang Tso Lin meester van de situ
atie.
