321
buiten gevecht gestelden in den kortsten tijd met 't beste transportmiddel
zoo ver mogelijk te vervoeren. Dit is natuurlijk lang niet altijd mogelijk.
Het onderbrengen in ziekenhuizen zal altijd het normale einddoel van de
evacuatie zijn. Meer en meer zal men de hospitalen ver van de gevechtslinie
onderbrengen in uitgestrekte gebouwen, welke met het front door goede
wegen zoo mogelijk ook per spoor, boot of vliegtuig in verbinding staan.
Toch zullen er steeds een zeker aantal gewonden overblijven, die niet meer
zoo ver en zoo lang vervoerd kunnen worden.
Voor hen zullen steeds enkele veldhospitalen op de evacuatielijn in bedrijf
moeten worden gehouden.
B. Onder de veranderlijke factoren van den geneeskundigen dienst worden
gerekend
1. de verliezen.
Indien men zich al moet instellen op groote verliezen, zoo is het toch
onmogelijk hun grootte te benaderen. Alles hangt af van de moorddadige
werking der gebruikte wapenen, van de dichtheid der troepen in voorste
linie, van het nut en het effect der geblindeerde en gemotoriseerde wagens,
en van zoovele andere factoren, welke van tevoren niet bekend zijn. Zullen
de geperfectionneerde verdedigingswapens opwegen tegen de geperfection-
neerde aanvalswapens In dit geval zou het getal der verhezen 't zelfde blij
ven als in den afgeloopen grooten oorlog.
Ook wat betreft de verdeeling der verliezen in zieken, gewonden en
gaszieken, tasten we in het duister, daar men niet weet of en in hoeverre
men van gaswapens en bacteriologische wapens gebruik zal maken. Waar
schijnlijk zal door 't gebruik maken der twee laatstgenoemde wapens het
getal der gewonden niet boven het gemiddelde van den wereldoorlog uitkomen.
2. de chemische oorlog.
De chemische oorlog brengt ons twee onbekendenwanneer en hoe zal
hij aangewend worden en welke gassen zullen gebruikt worden
Wat betreft het eerste punt is het waarschijnlijk, dat de vijand zal pro-
beeren ons te verrassen door op een gunstig oogenblik in groote massa's een
nieuw gas tegen ons in werking te stellen. In dit geval kunnen de gaszieken
slechts systematisch worden behandeld waarschijnlijk zal ook dat nieuwe
gas kunnen worden gebracht onder de 3 voornaamste gassoorten. Ten aanzien
van een goede behandeling der gaszieken is een aparte afdeeling voor gas
zieken in elke geneeskundige afdeeling noodzakelijk en hiervan weer een apart
gedeelte voor zieken, die in aanraking zijn gekomen met blaartrekkende
gassen. Men zal er op bedacht moeten zijn, dat gebruik zal worden gemaakt
van gassen, welke zoowel blaartrekkend als verstikkend werken (lewisiet).
3. de bacteriologische oorlog.
Hoe onwaarschijnlijk een bacteriologische oorlog schijnt, toch moet de
mogelijkheid daarvan onder de oogen worden gezien. Vanaf 't begin der
vijandelijkheden zal men moeten beschikken over goedwerkende hygiënische
observatie- en opsporingsdiensten.
De verplichte aangifte van elk verdacht ziektegeval door welk burger
of militair medicus ook, zal direct dezen dienst in actie brengen. Het nut
van verplaatsbare kleine laboratoria is duidelijk. Vanaf 't begin van den
oorlog zal men de drinkwatervoorzieningen moeten bewaken.
4. De bewegingsoorlog.
De militaire operaties uitgevoerd door gemechaniseerde en gemotoriseerde
troepen zullen zich kenmerken door hun onverwachtheid en door de uitge
strektheid van den afgelegden weg. De geneeskundige dienst zal formaties
moeten bezitten, welke zeer bewegelijk en ten allen tijde vlug verplaatsbaar
zijn, om de troepen in hun bewegingen te kunnen volgen. Alles wijst er op,
dat gedurende de actieve periode van den toekomstigen oorlog de behandeling
der gewonden en zieken slechts voornamelijk zal kunnen geschieden in de
goed uitgeruste basishospitalen, welke 150 a 200 km of nog verder van het
