opgesteld en waar het ook vernietigd werd. Het terrein ter weers
zijden van den weg was inderdaad op tal van plaatsen uiterst
moerassig en onbetrouwbaar, wat ik terdege heb onderzocht.
Behalve op den heuvel 339 (zie Kaart W, I. M. T. 1934, No.l),
waar de weg omheen loopt, is er nergens meer ruimte voor op
stelling dan voor een enkel stuk of een sectie met het gevolg
dat op 339 een veel te nauwe opeenhooping ontstond. Overigens
was de kale heuvel 339 aan de Westzijde geheel open voor de
vurende artillerie van het Det. Zollern en aan de Oostzijde voor
die van de XI Divisie bij HARINSARTdie beklagenswaardige
batterijen werden dus altijd genomen, waar zij zich ook opstel
den
Ten slotte volgt op Bijlage 18 de veelbeschreven SEMOIS-brug
van MESNIL-BREUVANNE. Het is het noodlot van de Fransche
artillerie geweest, dat het overigens onjuiste gerucht is ver
spreid en geloofd, dat „le pont vient de s'écrouler". De brug is
in feite niet ingestort, maar men heeft het geloofd, en daarom
geen pogingen gedaan om de batterijen uit hun netelige positie te
bevrijden.
Alvorens nu van ROSSIGNOL af te stappen wil ik nog in
't kort het volgende behandelen. In zijn verschillende werken stelt
Grasset steeds weer op den voorgrond, dat de Duitschers tijdens
den grensslag tegenover de burgerbevolking de onmenschelijkste
wreedheden zouden hebben begaan en ik heb mij toen wel eéns
afgevraagd, of die verhalen niet een tikje overdreven zouden zijn.
Duitschers behooren toch evenals Franschen tot de beschaafde
volken, en men mag de misdaad van den enkeling toch niet zonder
meer aandikken tot des „méthodes de guerre allemandes de 1914",
zooals Grasset doet in zijn boek „Rossignol" in het hoofdstuk
,,Les massacres de Tintigny 1)
In Rossignol zijnde heb ik deze zaak eens wat grondiger na
gegaan en onder meer daarover gesproken met een der vele
oorlogsweduwen, een veuve Mathay, wier man als 59 jarig burger
door de Duitschers werd gefusilleerd. En ik ben bekeerd
Op 23 Augustus 1914 hebben de Duitschers, na door moord en
brandstichting in dit dorpje van 900 inwoners schrik en ontstel
tenis te hebben te weeg gebracht, 112 inwoners van Rossignol
gevangen genomen op vage, onbewijsbaar gebleken beschuldi
gingen van allerlei aard. Onder die 112 menschen bevonden zich
2 vrouwen (waarvan een van 71 jaren)13 minderjarige kinderen,
10 mannen van 70 tot 82 jaren, 12 van 60 tot 70 jaren, en 23 van
50 tot 60 jaren oud. Na eindelooze angsten te hebben uitgestaan
b Bij voorbeeld„La cause de cette hideuse tuerieenz. Ce sont
la les détestables manifestations des méthodes de guerre de l'Allemagne
impériale, méthodes renouvelées d'Attila et que la conscience universelle a
flétries."
332
