gevraagd wordt in rust. In dezen toestand is de frequentie van den
hartslag ook zeer laag en kunnen er optreden z.g. extrasystolen.
Na twee snel op elkaar volgende hartcontracties staat het hart een
oogenblik langer stil dan normaal, evenveel langer als de voor
tijdige hartslag te vroeg was. Dit kan velen een onaangename
sensatie doen ondervinden in de hartstreek. Toch is dit verschijn
sel volkomen zonder beteekenis.
Zoodra een dergelijk slap hart een sterkere arbeidsprestatie
moet verrichten, verkleint het zich aanmerkelijk door toeneming
der spanning onder invloed van de sympathicusde eventueel
aanwezige extrasystolen verdwijnen.
De frequentie der hartslagen kan maximaal tot ongeveer drie
maal de waarde in rust stijgen, dus ongeveer tot 180. De omloop
tijd van het snelste roode bloedlichaampje bedraagt in rust on
geveer 21 seconden bij zwaren arbeid is deze ongeveer 8 secon
den, in welke tijd dus het snelst voortbewogen bloedlichaampje
de weg van het linkerhart af kan leggen door het lichaam naar
het linkerhart terug. De circuleerende bloedshoeveelheid neemt
aanmerkelijk toe, doordat bloed uit de inwendige organen in de
periphere circulatie wordt geperst, waarbij de sympathicus al
weer een belangrijke rol speelt.
Om deze grootere bloedshoeveelheid met de aangegeven groo-
tere snelheid naar de werkende spieren te zenden, gaat het hart
niet alleen sneller kloppen, doch het vergroot ook zijn slagvolume,
dus het volume bloed dat per hartslag wordt uitgeperst. In den
aanvang, dus bij het begin van een sportprestatie, antwoordt
het hart op de vermeerderde vraag naar bloed alleen door fre
quentietoename ja zelfs vóórdat gestart wordt begint het hart
bij getrainden al sneller te kloppen op het commando „start
klaar". Dit geschiedt dan natuurlijk door een psychischen in
vloed op de hartzenuwen. Na deze aanvankelijke frequentie
toename zien wij bij getrainden ondanks voortgezette arbeids
prestatie een frequentieafname. Dit komt doordat het hart zijn
slagvolume vergroot, dus per hartslag meer bloed uitzendt naar
de peripherie. Het is dan alsof het hart een andere versnelling
inschakelt waarop het gemakkelijker aan de gestelde arbeids-
eischen kan voldoen. Zoo perfect is deze aanpassing van de hart
spier, dat onlangs door den Duitschen onderzoeker REIN is aan
getoond kunnen worden, dat per geleverde arbeidseenheid het
hart bij dit vergroote slagvolume minder voeding, minder bloeds-
toevoer noodig heeft dan bij normaal slagvolumehet schijnt
dus dat de arbeidsvoorwaarden voor het hart bij vergroot slag
volume gunstiger zijn.
Tijdens den arbeid bestaat er dus als reeds gezegd een over
wegen van den sympathicus. Deze prikkelingstoestand van den
sympathicus wordt onderhouden door een verhoogde adrenaline-
productie. Deze adrenaline is een z.g. hormoon, een afscheidings-
369
