van de voorbereidingen van dit schoone spel, terwijl de Belleisle
juist in Sachsen aan het politiseer en was, klonk het kanonvuur
van den Slag bij Mollwitz in Silezië op 10 April 1741. Wat was er
gebeurd
Friedrich, die de Pr. S. niet meer erkende, en die meende op
Silezië ernstige rechten te hebben, al waren het slechts die van
den sterkste, had het leger ingezet voor de offensieve taak, waar
voor zijn Vader het had geschapen.
Tot slot nog een kort beeld van MARIA THERESIA. Geboren
in 1717 was zij gehuwd met Frans van Lotharingen, en deze echt
verbintenis was voorbeeldig en gelukkig. MARIA THERESIA
wilde een goede Moeder voor haar volk zijn, evenals zij dat was
voor hare elf dochters en vier zonen, wier trouwe zorgzame moe
der zij is geweest. Van haar jeugd af vol belangstelling voor alle
staatszaken viel het haar niet moeilijk om later hare schitterend
opgebouwde plannen en denkbeelden tot uitvoering te brengen.
Rechtvaardig, streng en vasthoudend, was zij als streng R. Kath.
vooral op religieus gebied de onverdraagzaamheid in eigen per
soon. Zelfs riep zij zedelijkheids- en kuischheidscommissies in het
1153
„Slaat men Duitsche bronnen na over FRIEDRICH's rechten op Silezië,
„dan leggen die haarfijn uit hoe de vork aan den steel zat; maar tevens zal
„de lezer dan gaan inzien dat als hij maar teruggrijpt tot den tijd van Adam
„en Eva, hij en allen met hem recht hebben op elk partje van de aarde.
„FRIEDRICH zelf is eerlijker dan de Duitsche bronnenschrijvers: in een
„brief aan zijn vriend Jordan schrijft hij uit een legerplaats in Silezië „Meine
„Jugend, das Feuer der Leidenschaften, das Verlangen nach Ruhm, ja, um
„Dir nichts zu verbergen, selbst die Neugierde, mit einem Wort ein gehei-
„mer Instinkt, hat mich der Süszigkeit der Ruhe, die ich kostete, entrissen,
„und die Genugtuung, meinen Namen in den Zeitungen und dereinst in der
„Geschichte zu lesen, hat mich verführt." Koser, a.b., blz. 77.
„En in de voorrede van zijne Denkwürdigkeiten schreef Friedrich in 1743
„Ich hoffe, die Nachwelt wird bei mir den Philosophen vom Fürsten und den
„Ehi enmann vom Politiker scheiden. Wer in das Getriebe der groszen euro-
„paischen Politik hineingezogen wird, kann seinen Charakter schwerlich
„lauter und ehrlieh bewahren. Ware ein Fürst weniger auf seinen Vorteil
-„bedacht als seine Nachbarn, so wurden sie immer starker, er zwar tugend-
„hafter, aber schwacher werden. Was entscheidet also über den Erfolg in
„dem allgemeinen Wettstreit des Ehrgeizes, in dem so viele sich mit glei-
„chen Waffen zu vernichten und mit den gleichen Schlichen zu hintergehen
„suchen? Einzig und allein der weitschauende Scharfblick und die Kunst,
„seine Plane mit kluger Voraussicht auf mehr als einem Wege zur Reife zu
„bringen. Denn ein Grundgesetz befolgt jeder Staat, der gröszte wie der
„kleinste den Drang sich zu vergröszern."
Interessant is het om hierover te lezen Macaulay, p. 799 801 en
■Carlyle IV p. 101 103.
