waarnemer zullen dus van een dergelijk terrein onderscheidenlijk
een donkeren en minder donkeren indruk krijgen. Moet een ter
reinversterking in een dergelijke omgeving worden aangelegd,
dan dient alzoo het maskeeringsmiddel naar boven (den lucht-
waarnemer) een donkerder effect te geven dan naar voren (den
grondwaarnemer)
Loopt men door een open terrein met overeind staande begroei
ing, waarbij deze wordt plat getrapt, dan zal het platgetrapte ge
deelte zich t.o.v. de nog overeind staande begroeiing voor den
luchtwaarnemer als een lichte streep af teekenen. Dit vindt zijn
oorzaak in het meer licht terugkaatsen door de plat liggende bla
deren en halmen dan door de nog overeind staande begroeiing.
Indien evenzoo gekapte begroeiing als maskeeringsmiddel wordt
gebruikt, dient daarbij om dezelfde reden ook de aangebrachte
stand overeen te komen met die der aangrenzende, ongekapte
begroeiing. Bij overplanten (b.v. beleggen met zoden) wordt dit
bezwaar vanzelfsprekend ontgaan.
Daar gekapte begroeiing verdort en daarbij in den regel ver
kleurt, is regelmatige vernieuwing bij toepassing als maskeerings
middel noodzakelijk. Indien tijd daartoe beschikbaar is, verdient
ook daarom overplanting de voorkeur.
Bij vijandelijke nachtelijke verlichting d-m.v. zoeklichten en
valschermlichten (uit vltn of projectielen) zal men zich tijdig
voor men aan waarneming blootstaat (hetzij door directe belich
ting, dan wel door afsteken tegen een lichten achtergrond) op den
grond neerwerpen- Is daartoe geen tijd meer beschikbaar, dan
dient elke beweging te worden gestaakt, waarbij het gezicht aan
waarneming onttrokken moet zijn (afwenden)Eerst na afloop der
bebchting kan het werk worden hervat. Eigen zoeklichten kun
nen er toe bijdragen 's vijands lucht- en grond waarneming gedu
rende den nacht te belemmeren. Indien op geringen afstand van
den vijand terbeinversterkingsarbeid moet worden uitgevoerd,
kan bovendien uiterste stilte geboden zijn.
Arbeid aan terreinversterking in open terrein overdag dient bij
kans op waarneming steeds zorgvuldig gemaskeerd te worden
daartoe zal in den regel de arbeid aanvangen met het maken
van een masker, waaronder wordt verder gewerkt. Het mag niet
voorkomen dat de plaats waar gewerkt wordt, o.m. door de bij
zondere zichtbaarheid van de verkkleeding, reeds op grooten
afstand voor de stelling door een grondwaarnemer te onderken
nen is. Ook tegen luchtwaarneming verdient een verbod om zich
zonder jas in open terrein te begeven aanbevebng.
II. Nadere beschouwing der maatregelen
tegen grondwaarneming.
1. Men dient zich voor een juiste toepassing der tegen grond
waarneming geldende maskeeringsmiddelen allereerst geheel in te
571
