1144
„even to ferocity, the pleasure in the pain and humiliation of others. 3) But
„these propensities had in Frederic William partaken of the general
„unsoundness of his mind, and wore a different aspect when found in company
„with the strong and cultivated understanding of his successor
„Fredric was, we fear, as malevolent as his father; but Frederic's wit enabled
„him often to show his malevolence in ways more decent than those to
„which his father resorted, and to inflict misery and degradation by a taunt
„instead of a blow."
Het kwalijkst van alles in het door FRIEDRICH WILHELM voor
zijn zoon uitgedachte opvoedingsstelsel was wel, dat het hem bracht
tot clandestiene practijken en geheime ongehoorzaamheid.
Carlyle, Vol. II, p. 48 „Such incurable discrepancies have risen in the
„Berlin Palace: fountains of bitterness flowing ever wider, till they made life
„all bitter for Son and for Father necessitating the proud Son to hypocrisies
„towards his terrible Father, which were very foreign to the proud youth,
„had there been any other resource. But there was none, now or afterwards.
„Even when the young man, driven to reflection and insight by intolerable
„miseries, had begun to recognise the worth of his surly Rhadamanthine
„Father, and the intrinsic wisdom of much that he had meant with him, the
„Father hardly ever could, of could only by fits, complete recognise the
„Son's worth. Rugged suspicious Papa requires always to be humoured,
"cajoled, even when our feeling towards him is genuine and loyal. Friedrich,
,'to the last, we can perceive, has to assume masquerade in adressing him,
„in writing to him, and, in spite of real love, must have felt it a relief
„when such a thing was over."
Inmiddels verslechterde de verhouding tusschen vader en zoon
met den dag en FRIEDRICH WILHELM, die niet meer tevreden
was met eenvoudige beleediging van zijn zoon in tegenwoordigheid
van bedienden en voor 't front van den troep, verklaarde nu
openlijk „Ware mein Vater mir begegnet, wie ich dir, so war
„ich tausendmal davongelaufen; aber du hast keinen Mut und bist
„ein bloszer Schurke."
Deze bij herhaling geuite nieuwe vaderlijke vondst bracht den
prins eindelijk tot het besluit om naar het buitenland te vluchten,
waartoe hij plannen maakte met de Luitenants Von Katte en
Keith. De slecht voorbereide vlucht kwam door de waakzaamheid
l) Gervais, a.b. blz. 255 geeft een van de vele voorbeelden van kwetsende
bejegening van ondergeschikten. Men trachte zich bij de lezing van zoo'n
schetsje steeds te verplaatsen in een periode van twee eeuwen geleden, toen
de omgangsvormen zoo veel verschilden van thans.
Jaar 1756 „Der König gibt ein groszes Diner, das ein schreckliches Ende
„nimmt. Fraulein von Brandt, die sich an die erste Tafel setzt, erregt den
„Zorn des Königs dermaszen, dasz er sie beinahe fortgewiesen hatte. Nun
„fuhr er überhaupt in unglaublicher Weise über die armen Hofdamen
„her, indem er sagt, dasz die Scheusale am Hofe blieben, wahrend
„die hübschen sich nach der Reihe verheirateten, und dasz man
„jene garstigen Weiber schon auf zehn Meilen in der Runde
„röche. Alles atmet erleichtert auf, als das Mahl beendigt ist, und will sich
„schleunigst aus dem Staube machen, wobei man ganzlich die Rangver-
„haltnisse vergiszt, was wiederum einen Arger herbeiführt
